Tuesday, May 10, 2016

Նրա մասին, թե ինչ եմ ես նշում մայիսի 9-ին

Կարճ պատասխանը կլինի՝ ոչ մի բան:

Նախքան «սատանիստը նաև ռուսոֆոբ ֆաշիստ է, վառել վհուկին» կամ նման մի բան գոռացողներին միանալը, շարունակենք քննարկումը:

Մայիսի 8-ին ես նշում եմ 1992 թ. Շուշիի ազատագրումն, ինչպես նաև 1945 թ. նացիստական Գերմանիայի կապիտուլյացիայի ու Եվրոպայում ռազմական գործողությունների ավարտի օր: «Հայրենական մեծ պատերազմ» հասկացությունն ինձ համար երբեք գոյություն չի ունեցել, եղել է, ինչպես ամբողջ ոչ սովետական աշխարհում, արևելյան ռազմաճակատ:

Եկեք խոսենք Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից, որն, ի միջի այլոց, սկսել է 1939 թ. սեպտեմբերի 1-ին ու ավարտվել 1945 թ. սեպտեմբերի 2-ին՝ Ճապոնիայի կապիտուլյացիայով:

Սովետական ապոլոգետները պնդում են, որ ՍՍՀՄ-ը ներխուժեց Լեհաստան նացիստական Գերմանիայի առաջխաղացումը կասեցնելու համար: Այդ դեպքում ինչու՞ Լեհաստանի օկուպացիայի ավարտից հետո 1939 թ. սեպտեմբերի 22-ին (Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սկզբից 22 օր անց) Բրեստում համատեղ հաղթական շքերթ անց կացրեցին:

Մինչև այսպես կոչված «Հայրենական մեծ պատերազմի» սկիզբը (1941 թ. հունիսի 22-ը) ՍՍՀՄ-ը հանդիսանում էր նացիստական Գերմանիայի «ստրատեգիական գործընկերը»:


1939 թ. նոյեմբերի 30-ից 1940 թ. մարտի 13-ը տևած խայտառակ անհաջող «Ձմեռային պատերազմը» ՍՍՀՄ-ի ու Ֆինլանդիայի միջև նացիստներին համոզեց, որ ՍՍՀՄ-ը թույլ դաշնակից է ու հեշտ զոհ: Բլիցկրիգը, որն իրենք ձեռնարկեցին 1941 թ. հունիսի 22-ից (ռուսներն այն անվանում են «Հայրենական մեծ պատերազմ», մնացած աշխարհը՝ «Արևելյան ճակատ»), ապացուցեց, որ իրենք սխալ չէին:

Ինչևէ, դաշնակից երկրները սկսեցին ՍՍՀՄ-ին տրամադրել զենք, զինամթերք, ժամանակակից ռազմական տեխնիկա ու սնունդ՝ «լենդ-լիզի» պայմանագրերի շրջանակներում: Ի հակադրություն տարածված պրոպագանդայի, օգնությունը ոչ թե պատերազմի ուշ շրջանում տեղի ունեցավ, այլ պատերազմի առաջին իսկ օրվանից՝ հունիսի 22-ից (նախա-լենդլիզ): Ընդհանուր, ՍՍՀՄ օգնություն ուղարկվել է հետևյալ հինգ պրոտոկոլներով.

  • «նախա-լենդլիզ»՝ 1941 թ. հունիսի 22-ից սեպտեմբերի 30
  • առաջին պրոտոկոլ՝ 1941 թ. հոկտեմբերի 1-ից 1942 թ. հունիսի 30
  • երկրորդ պրոտոկոլ՝ 1942 թ. հուլիցի 1-ից 1943 թ. հունիսի 30
  • երրորդ պրոտոկոլը՝ 1943 թ. հուլիսի 1-ից 1944 թ. հունիսի 30
  • չորրորդ պրոտոկոլ՝ 1944 թ. հուլիսի 1-ից, պաշտոնապես ավարտվել է 1945 թ. մայիսի 12-ին, բայց ՍՍՀՄ-ը, պարտավորվելով Եվրոպայում պատերազմի ավարտից հետո 90 օր հետո մտնել Ճապոնիայի դեմ պատերազմի մեջ, շարունակել է օգնություն ստանալ մինչև 1945 թ. սեպտեմբերի 20-ը:

Այսինքն՝ պատերազմի ամբողջ ընթացքում ՍՍՀՄ-ը դաշնակիցներից ստացել է չընդհատվող օգնություն: Ու սա՝ չհաշված Արևմտյան ճակատը, Միջերկրածովյան, Խաղաղօվկիանոսյան, գաղութային ռազմական գործողությունները, Բրիտանիայի համար ճակատամարտը, Էնիգմայի կոդը ջարդելը, գերմանական միջուկային ծրագրի բազմաթիվ սաբոտաժները, ներառյալ Նիլս Բորի էվակուացիան, ծանր ջրի նորվեգական սաբոտաժը, «Ալսոս» միսիան:

Մայիսի 9-ի մասին: Գեներալ Ալֆրեդ Յոդլն ու ֆելդմարշալ Վիլհելմ Կայտելը ստորագրել են Գերմանիայի կապիտուլյացիան 1945 թ. մայիսի 7-ին, որն ուժի մեջ է մտել մայիսի 8-ին: Հենց այդ ժամանակ է ամբողջ աշխարհում նշվում Եվրոպայում պատերազմի ավարտը: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմն ավարտվեց, ինչպես նշեցի, 1945 թ. սեպտեմբերի 2-ին:

Դուք դեռ համարու՞մ եք, որ հենց ՍՍՀՄ-ն է մայիսի 9-ին հաղթել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում (կամ գոնե Հայրենական մեծ պատերազմում), միայնակ կանգնած թշնամու դեմ:

Ու ֆիքսեմ, որ ես նշում եմ ոչ թե հաղթանակը, այլ պատերազմի ավարտը: Երկու կողմերի կորուստներն ու ռազմական հանցագործությունները չափազանց սարսափելի էին հաղթանակ տոնելու համար: Մի կողմից՝ նացիստների կազմակերպած Հոլոքոստը, լեհերի էթնիկ մաքրումներն, այլ ջարդեր, մարդկանց նկատմամբ փորձեր, Չինաստանում ճապոնացի զինվորականների արածները, և այլ իրոք սարսափելի արարքներ: Մյուս կողմից՝ Դրեզդենի նապալմով ռմբակոծությունը, Հիրոսիման, Նագասակին, Կատինի ջարդը, սովետական զինվորների կողմից լեհ ու գերմանացի կանանց մասսայական բռնաբարությունները, «այրված հողի ստրատեգիայի» շնորհիվ սպանված կամ պրո-նացիստական «Անտառային եղբայրների» կողմից փրկված էստոնացի գյուղացիները, և այլն: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը «բարի ընդդեմ չար» սև ու սպիտակ տրամաբանությամբ չէր ընթանում: Երկու կողմերն էլ ունեցել են իրենց մութ ու լուսավոր կողմերը (թեև նացիստական կողմում լուսավորն, անկասկած, շատ ավելի քիչ էր): Ու եթե դասավորենք պատերազմի մասնակիցներին առավել «չարից» դեպի առավել «բարի», իմ կարծիքով, նացիստական Գերմանիային անմիջապես կհաջորդի ՍՍՀՄ-ը:

Մայիսի 8-ի միակ հաղթանակն ինձ համար Շուշիի ազատագրումն է: