Ռոզետտա առաքելություն

Վերջին շրջանում մի փոքր քիչ ժամանակ էր մնացել բլոգի համար, ու բաց թողեցի այնպիսի կարևոր իրադարձության լուսաբանումն, ինչպիսին է Ռոզետտա առաքելությունը: Այժմ փորձեմ լրացնել այդ բացը:

Ռոզետտայի պատմությունը բավականին լավ ներկայացնում է Տոմեկ Բագինսկու «Ambition» կարճամետրաժ ֆիլմը, այն անվանում են տիեզերքի նվաճման ոլորտում ամենամեծ քայլ՝ Լուսնի վրա իջնելուց հետո.

Այսպիսով, փորձեմ կրճատ պատմել, թե ինչ է Ռոզետտա առաքելությունն ու ինչում է նրա նշանակությունը մարդկության ու գիտության համար:

Արեգակնային համակարգի առավել հետաքրքիր ներկայացուցիչներն են գիսաստղերը՝ տիեզերական սառույցի հսկայական կտորներ, որոնք, Արևին մոտենալիս, սկսում են գոլորշիանալ, ինչը ստեղծում է  գիսաստղի տիպիկ «գլուխն» ու «պոչը»: Սառը միջուկն իրականում զգալիորեն ավելի փոքր է, թեև՝ էլի բավականին տպավորիչ չափսերի: 67P/Չուրյումով-Գերասիմենկո գիսաստղի քաշն, օրինակ, որի մասին կխոսենք շուտով, (1.0±0.1)×10^13 կգ է:

Համեմատելով նրա չափսերը խոշոր եվրոպական քաղաքների հետ, կունենանք հետևյալ պատկերը.

Ռոզետտա առաքելությունն իրենից ներկայացնում է Եվրոպական Տիեզերական Գործակալության փորձը՝ մոտիկից ուսումնասիրել գիսաստղը (մասնավորապես՝ 67P/Չուրյումով-Գերասիմենկո գիսաստղը), ինչպես նաև վայրէջքային մոդուլ իջեցնել գիսաստղի վրա: Այդ առումով, մենք ունենք ուղեծրային (Rosetta) ու վայրէջքային (Phylae) մոդուլներ: Մոդուլների բաժանումն ու վայրեջքը տեղի ունեցավ հետևյալ դիագրամին համաձայն.

Phylae մոդուլի վայրէջքը, երեք փորձից հետո, ավարտվեց հաջողությամբ:

Տեղադրեմ Ռոզետտայից ստացված լուսանկարների առաջին մասը, հուսով եմ, հետագայում ավելի ծավալուն կանդրադառնամ թեմային:

Մայիսի 10-ի արևի խավարումը

Ու նորից մեր բախտը չի բերում՝ ամսի 10-ի արևի օղակաձև խավարումը հիմնականում կտեսնեն Ավստրալիայում ու Պոլինեզիայում: Ինչպես նախորդ անգամները, գոնե լուսանկարներ կլինեն:

Եկեք հիշենք արևի խավարման տեսակները (ինչից հետո երկնային մարմինները դիտել սիրողներին լավ նորություն էլ կհայտնեմ).

• ամբողջական խավարում, երբ լուսնի սիլուետն ամբողջությամբ ծածկում է արևը (ու կարելի է տեսնել լուսնային հովիտների գծագրությունն, ի միջի այլոց),
• օղակաձև խավարում, երբ լուսնի սիլուետն ավելի փոքր է, քան արևինն, ու արևը երևում է լուսավոր օղակի տեսքով,
• հիբրիդային (ամբողջական/օղակաձև) խավարում, երբ տարբեր պահերի խավարումը տատանվում է ամբողջականի ու օղակաձևի միջև,
• մասնակի խավարում, երբ արևն ու լուսինն այնքան էլ նույն գծի վրա չեն ու լուսնի սիլուետը ծածկում է արևի միայն մի մասը:

Իսկ հիմա՝ լավ նորությունը:

Դատելով աջի սխեմայից, այս տարվա նոյեմբերի 3-ի հիբրիդային խավարումը մեզ մոտ տեսանելի կլինի ուղիղ մայրամուտից առաջ: Հիշենք նաև, որ հիբրիդային խավարումները համեմատաբար հազվադեպ են պատահում:

Մեզ մոտ դա կլինի 0,115 ուժգնությամբ մասնակի խավարում (տպավորություն կլինի, թե ինչ-որ մեկն արևից կտոր է կծել), կսկսի GMT+4 17:22:10-ին, իր գագաթնակետին կհասնի 17:53:19-ին ու կավարտվի 17:54-ին:

Երևանում տեսանելի մոտակա ամբողջական արևի խավարումը տեղի կունենա 2060 թվականի ապրիլի 30-ին:

Տիեզերագնացության օրը

1961 թ. այս օրը Յուրի Գագարինը «Վոստոկ-1» տիեզերանավով դարձավ առաջին մարդն, ով դուրս եկավ տիեզերք: Շնորհավորում եմ բոլորիս Տիեզերագնացության օրը:

Ծիր Կաթին ու Անդրոմեդա գալակտիկաների բախումը 4 միլիարդ տարուց

NASA-ի գիտնականներն, ուսումնասիրելով Հաբլ աստղադիտակից ստացված տվյալները, եկել են այն եզրակացության, որ մեր Ծիր Կաթին ու հարևան M31 "Անդրոմեդա" գալակտիկաները մոտ չորս միլիարդ տարուց բախվելու են իրար ու միասին նոր գալակտիկա են կազմելու:

Դեռ 2002-ից կար հիպոթեզ, որ Անդրոմեդան շարժվում է մեր գալակտիկայի ուղղությամբ, բայց միայն վերջին ուսումնասիրություններն են մղել NASA-ին վերջնական եզրակացության գալ:

Գիտնականները պնդում են, որ անկախ Երկիր մոլորակի վրա չորս միլիարդ տարի հետո մարդկանց լինելուց կամ չլինելուց, մեր արեգակնային համակարգին վտանգ չի սպառնում. երկու գալակտիկաների աստղերը բավականաչափ հեռու են տեղակայված իրարից, որպեսզի չբախվեն իրար:

Այս գիշերվա արևի խավարման կադրերը

Այո, «արևի գիշերային խավարում» արտահայտությունն ինձ բացել է, նամանավանդ երբ որոշ մարդիկ լուրջ ընդունեցին այն դիտելու իմ հրավերը:

Հետաքրքիր է, որ, օրինակ, ԱՄՆ-ում բոլոր ազգային պարկերում ու նման վայրերում պաշտոնապես դիտումներ էին կազմակերպվել, նախապես ֆիլտր-ակնոցներ էին վաճառվել՝ մարդկանց հետաքրքիր էր, երևույթը նույնիսկ գովազդվում էր:

Աջ կողմում պատկերված է արևի խավարման տեսանելիության NASA-ի քարտեզն, իսկ ներքևում՝ մի քանի կադրեր, որոնք նույնպես այստեղից եմ ցրել (հեղինակներն, իհարկե, նշված են).

Կիսալուսնաձև ստվերներ, Audrey Shen/Palo Alto, California

Tom Bridges/Tokio, Japan

Tom Bridges/Tokio, Japan

Կիսալուսնաձև ստվերները, թեև ես արևի խավարում իրականում տեսել եմ, ինձ համար նորություն էին:

Հետաքրքիր կլիներ խումբ կազմել Հայաստանում, որը կհետևեր նման երևույթների ժամանակացույցին ու դիտումներ կկազմակերպեր:

Արևի խավարում, 20 (21) մայիսի

Լուսանկարը՝ Alexander F. Yuan/AP

Շատ շուտով արևի օղակաձև խավարում է լինելու: Ոչ, պետք չի բարկանալ Երևանի երկինքը հենց հիմա ծածկող ամպերի վրա՝ մենք այն չենք կարող դիտել, քանի որ այն տեղի է ունենալու «աշխարհի մյուս կողմում»՝ Չինաստան, Ճապոնիա, Պոլինեզիա, արևմտյան ԱՄՆ, Մեքսիկա: Մեզ մոտ խավարման ամբողջ ընթացքում մութ գիշեր է լինելու:

Արևի օղակաձև խավարում տեղի է ունենում այն դեպքում, երբ Լուսինը միայն մասնակի է ծածկում Արևի մակերևույթն՝ իր «խավարած» մասի շուրջը «հրո օղակ» թողնելով: Այս գրառման մեջ պատկերված լուսանկարների խավարումն եղել է ոչ թե այս տարի, այլ 2010-ի հունվարի 15-ին: Լուսանկարներն արվել են Չինաստանում:

Արևի խավարման ժամանակացույցը` livestream-ներին ու հրապարակումներին հետևելու համար (ժամերը նշված են UTC-ով, փակագծերում տրված է UTC+4 Yerevan ժամանակը).

• Խավարման տևողությունը կոնկրետ վայրում. 5 ր 46 վրկ
• (P1) Մասնակի խավարման սկիզբ. 20:56:07 (00:56:07)
• (U1) Լիարժեք խավարման սկիզբ. 22:06:17 (02:06:17)
• Խոշորագույն խավարումը. 23:53:54 (03:53:54)
• (U4) Լիարժեք խավարման ավարտը. 1:39:11 (04:39:11)
• (P4) Մասնակի խավարման ավարտը. 2:49:21 (05:49:21)

Լուսանկարը՝ Shi Tou/Reuters

Ափսոսում եմ, որ չեմ կարողանա այս խավարումն էլ լուսանկարել, ինչպես 2011-ի հունիսի 16-ի լուսնի խավարումը:

Այս գիշերվա լուսնի խավարման կադրերը

Լուսնի խավարման կադրերը բոլոր նրանց համար, ովքեր բաց թողեցին այն))) նկարելիս լացս գալիս էր, որ ավելի լավ ֆոտոխցիկ չկա, կամ գոնե տրիպոդ: Բայց դե, ինչ ստացվեց, ստացվեց: Մնացած, թվով 55 նկարներն ով ցանկանում է վերցնել, թող կապվի, թեկուզ մեկնաբանություններով: Նկարահանելուց տարբեր ռեժիմներ եմ օգտագործել խավարման տարբեր փուլերի համար՝ SM, M/no flash, A/flash, A/no flash, S/fireworks և այլն: