«Անահիտ» մուլտֆիլմի մասին

Մի քանի օր առաջ ֆեյսբուքում «նախառևյու» էի գրել «Անահիտ» մուլտֆիլմի մասին, ավելի ճիշտ՝ այն մասին, թե ինչու չարժի նայել այդ մուլտֆիլմը: Հետո հասկացա, որ ուշադիր չէի եղել, թե ով է մուլտի հեղինակը. եթե ուշադիր լինեի, «նախառևյուս» կլիներ «нахառևյու»:

Փորձեմ ընդլայնել կարծիքս, որպեսզի տպավորություն չլինի, թե «не читал, но осуждаю» վերաբերմունք եմ ցուցաբերում:

Նախ՝ ֆիքսենք, թե ինչպես ենք գնահատում մուլտիպլիկացիոն աշխատանքը: Մենք գնահատում ենք սյուժեն, վիզուալ ոճը, անիմացիայի որակը, սաունդտրեկն ու վերջում՝ թե ինչպես է այդ ամենը համադրվում:

Քանի որ մուլտֆիլմն, ինչպես նախորդ անգամ, չեմ դիտել, ու չեմ պատրաստվում դիտել, կարծիքը հենվում է promotional material-ների վրա, որոնք հենց նախատեսված են ֆիլմի մասին պատկերացում ստեղծելու համար:

Սյուժեն. ընդհանուր առմամբ, սեփական ասելիք ունեցող մուլտ նկարահանելը, որը կգրավի առավել փոքր տարիքի երեխաներին, բավականին դժվար է (լավ օրինակներ՝ Սայմոն Ուելլս - «Բալտո»/«Balto», Տոմմ Մուր, Նորա Տվոմի - «Կելլսի գաղտնիքը»/«The Secret of Kells»), ինչի պատճառով նույնիսկ սեփական ասելիքով մուլտերը հաճախ հենվում են հայտնի հեքիաթների վրա՝ առնվազն հերոսներ ներգրավելով, familiarity-ի սկզբունքը կիրառելով. երեխաներն առավել հեշտ կապվում են հերոսների հետ, որոնց հետ իրենք արդեն կապված են («Շրեկ», և այլն): Պակաս ասելիք ունեցող մուլտֆիլմերը էկրանիզացնում են հեքիաթները, հաճախ whitewash անելով առավել մութ ու մռայլ թեմատիկաները (Դիսնեյի «Ջրահարսը»):

Բնական է, որ Սահակյանցները, ելնելով իրենց «գենդերային» նախասիրություններից, չէին էկրանիզացնի Ղազարոս Աղայանի «Արեգնազանը», որտեղ շոշափվում է տրանսսեքսուալիզմի թեման՝ նախընտրելով «Անահիտը», ներգրավելով տարրեր «Զանգի-Զրանգի»-ից: Վերջին երկու հեքիաթներում էլ ընդամենը կաննիբալիզմն է շոշափվում, իսկ դա բնավ գեյրոպական սարսափելի երևույթ չի երևի: Իրենց տրամաբանությամբ: Հետաքրքիր կլիներ, եթե ինչ-որ մեկը, նույն «ծնողկոմիտեական» տրամաբանությամբ, իրենց մեղադրեր կաննիբալիզմի քարոզի մեջ:

Կարճ կապելով, հեքիաթի էկրանիզացիա իրականացնելը խոսում է մի բանի մասին՝ մուլտֆիլմի հեղինակները սեփական ասելիք չունեին կամ ի վիճակի չէին սեփական սյուժե գրել: Թե ինչքանով է իրենց մոտ ստացվել գոնե հեքիաթ էկրանավորելը, սյուժեի առումով, կարող են ասել միայն մուլտը դիտած մարդիկ:

Ես նկատեցի տեսահոլովակի մեջ ձիու ու շան միջոցով comic relief ստանալու փորձ՝ շատ անհաջող, ընդ որում, Շրեկի Էշի ու Կատվի կերպարների պլագիատ էր հիշեցնում:

Հայտնի հեքիաթները մոդեռն ոճով վերարտադրելը մոդայի մեջ հիմնականում Դիսնեյն է մտցրել դեռ 80-ականներին, բայց հետխորհրդային երկրներում այդ ավանդույթը նոր է սկսել մոդայիկ դառնալ: Դրա պարզ ու խիստ անհաջող տարբերակ է «Երեք Դյուցազունների» մասին ռուսական մուլտֆիլմերի շարքը: Որ պատկերացնեք վերջինի ամբողջ սարսափը, առաջարկում եմ նայել հետևյալ տեսահոլովակը.

Վիզուալ ոճը. «Անահիտ» մուլտֆիլմի ամենաթույլ կետերից մեկը վիզուալ ոճն է: Այս հարցում շատ է շոշափվում «նմանակում» բառը, բայց իմ կարծիքով այստեղ տեղի ունի ոչ թե նմանակում, այլ մաքուր պլագիատ:

Սայմոն Ուելսի ոճը, լինելով ավելի հասուն ու բարդ, նույնպես իր մասն է ունեցել՝

Իհարկե, նույնիսկ նմանակումը բավականին էժանագին է ստացվել: Եթե Դիսնեյի մուլտֆիլմում հերոսները յուրահատուկ խարիզմա ունեին նույնիսկ դիզայնի մակարդակի վրա, իսկ Ուելսի «Եգիպտոսի Արքայազնը»/«The Prince of Egypt» էպիկ մասշտաբի աշխատանք էր, ապա, հուշեք ինձ, ինչ խարիզմա կարելի է տեսնել Վաչագանի ու Անահիտի հերոսների մեջ:

Եթե մուլտֆիլմը նկարեր Deviantart-ի սկսնակներից մեկը, նրա նկատմամբ կարելի էր դեռ ներողամիտ լինել: Բայց որպես լուրջ ստուդիայի կոմերցիոն աշխատանք, վիզուալ ոճի ու նկարչական տեխնիկայի տեսանկյունից, այն պարզապես աղետալի է (վատ որակի վեկտորային գրաֆիկա, որի վրայից կաթում է, որ այն վեկտորային գրաֆիկա է): Խնդիրն այստեղ հայերի նկարչական անտաղանդությունը չի՝ ես ինքս գիտեմ բավականին լավ երիտասարդ նկարիչներ: Այստեղ խնդիրը «մենք մերոնցով կանենք» մոտեցումն է: Ու բյուջեն էլ բան չի փոխում՝ հայաստանում դժվար թե ինչ-որ նկարիչ Հոլիվուդյան ասղաբաշխական հոնորարներին գոնե մոտ փող պահանջեր իր աշխատանքի համար:

Անիմացիայի որակն ու սաունդտրեկը. այս երկու կատեգորիաները միասին են քննարկվում, քանի որ հենվում են նույն աղբյուրի՝ մուլտֆիլմի trailer-ի վրա.

Անիմացիայի որակը խոսում է անիմատորների անվարժության մասին: Հենց այս պահին զբաղվելով համակարգչային անիմացիայով, ես բավականին լավ եմ գիտակցում, որ մի բան կա, որ միայն փորձի հետ է գալիս. դինամիկան: Կարելի է անիմացնել պերսոնաժին, կարծես թե ամեն ինչ ճիշտ է, բայց անիմացիան համոզիչ/կենդանի չի ստացվի: Այն կարծես «պարտադրված» է, այն ներկայացնում է շարժումը, բայց չի մարմնավորում այն: Դրա համար էլ անիմացիայի կուրսին զուգահեռ ես կոմիքսներ նկարելու կուրս էի անցնում, որովհետև այդ ոլորտում սառած շարժման դինամիկան շատ լավ է ուսումնասիրված: Իսկ շարժումն անիմացիայի մեջ ընդամենը ընթացք է: Եթե պատկերացնում ես շարժումը սառած ժամանակի ցանկացած պահին, ապա հանգիստ կարող ես վերարտադրել նաև ընթացքը: Ստանում ես ամենաարտահայտիչ կետերն ու սկսում աշխատել անցումների վրա: Անահիտ մուլտֆիլմում «ձեռքը շարժվեց աջ-ձեռքը շարժվեց ձախ» մոտեցումն է:

Այո, անիմացիան թանկ հաճույք է: Օրինակ՝ անիմեն, ի սկզբանե լինելով ավելի փոքրաբյուջե ժանր, ձգտում էր մինիմիզացնել անիմացիայի քանակը՝ կենդանություն հաղորդելով կադրին պերսոնաժների չափազանցրած, հիպերակտիվ վարքի միջոցով: Ու չափազանցումը, ժառանգված մանգայից, դինամիկ ու կենդանի էր ստացվում.

Կարճ ասած, անիմեի բանաձևը հետևյալն է՝ եթե չես կարող մի բան անիմացիա անել, այն անիմացիա մի արա: Թույլ տուր  մնացած արտահայտչամիջոցներին փոխանցել դինամիկան: Միմիկան, գեղեցիկ, հեշտ անիմացվող էֆեկտները, ծաղրանկարային չափազանցումները: Դինամիկայի ընդգծված բացակայությունն ընթացքի մեջ ու դրա փոխանցումը պոզաների մեջ բերում է խիստ ոճայնացված պատկերի:

Ինչու՞ ես բերեցի անիմեի օրինակը: Որովհետև սա նաև օրինակ է, թե ինչպես ճապոնացիները, չբավարարվելով էժանագին իմիտացիայով, փնտրեցին սեփական լուծումներ ու արդյունքում ինքնուրույն ժանր ստեղծեցին, որը դժվար է ուրիշի հետ շփոթել:

Ի վերջո, մուլտֆիլմը շարժվող պատկեր է: Եթե պատկերը կա, ապա շարժման պակասը դեռ կարելի է ինչ-որ չափով անտեսել: Բայց վատ շարժումն անտեսել անհնարին է:

Եռաչափ գրաֆիկան, որ հասցրեցի նկատել trailer-ում, ոչ միայն ավելորդ էր, այլ նաև անընդունելի նույնիսկ խաղային գրաֆիկայի մակարդակի վրա, չեմ խոսում ռենդված գրաֆիկայի մասին:

Սաունդտրեկի առումով, եթե trailer-ում մուլտֆիլմի իրական սաունդտրեկն է, ապա այն midi է հիշեցնում: Ակնհայտ կերպով համակարգչով շատ վատ հավաքված երաժշտություն է, որն արժեք չի ներկայացնում ոչ զուտ երաժշտական, ոչ էլ գործիքավորման տեսանկյունից: Արդյո՞ք դժվար կլիներ ժողովրդական երաժշտություն կատարող լավ համույթ գտնել, «Հովերի» նման երգչախումբ, կամերայինի նվագախումբը, լավ կոմպոզիտոր գտնել կոնսի կադրերից: Դժվար, իհարկե չէր լինի: Միայն ցանկություն էր պետք: Ու կստացվեր կոլորիտ, օրիգինալություն և այլն: Իհարկե, Շուշան Պետրոսյանին, Նազենի Հովհաննիսյանին և այլոց հերոսներին ձայներ տալու համար կանչելուն բյուջեն, բնականաբար, բավականացրեց:

Ինչպես է այս ամենը համադրվում. այս վերջին հարցին հնարավոր չի սպառիչ պատասխանել, եթե մուլտֆիլմը չեմ նայել, բայց դժվար է պատկերացնել, որ բոլոր վերևի կատեգորիաներում իրեն չարդարացված մուլտֆիլմն իրեն հանկարծ արդարացնի այս կատեգորիայում:

Ասածս ինչ էր: Իրականում նույնիսկ ճիշտ մոտեցման դեպքում, կախված հանգամանքներից (ժամկետ, բյուջե, այլ հանգամանքներ), մուլտֆիլմը կարող է վատը ստացվել կամ չարդարացնել սպասելիքները: Բայց երբ տեսնում ես մուլտֆիլմի ստեղծողների սխալ մոտեցումները միանգամից մի քանի կատեգորիաներում, ապա դրա արդյունքում լավ մուլտֆիլմ կարող է ստացվել զուտ մի դեպքում՝ պատահաբար: Իսկ այս հարցում հույսը պատահականության վրա դնելը մի քիչ սխալ է:

Ոմանք կասեն, որ այս մուլտֆիլմն, իհարկե, լավը չի, բայց ավելի լավ է, քան հայկական մուլտֆիլմերի բացակայությունն ընդհանրապես: Թույլ տվեք չհամաձայնել. նոր ավանդույթ ստեղծելն անհամեմատ ավելի հեշտ է, քան արդեն ստեղծված արատավոր ավանդույթներն արմատախիլ անելը կամ շտկելը: Բացի դրանից, նման ֆիլմերը սպանում են ապագա նկարիչների ու մուլտիպլիկատորների հավատը հայկական մուլտիպլիկացիայի նկատմամբ:

Մուլտֆիլմին արժեք չի տալու փաստը, որ հերոսուհու ձայնով հայտնի մարդ է խոսում, նամանավանդ եթե այդ հայտնի մասը որպես voice actor առանձնապես տաղանդ չունի: Մուլտֆիլմին արժեք չի տալու սովետական հայտնի մուլտիպլիկատորի անվան ստուդիան: Մուլտֆիլմին արժեք չի տալու նրա հայկական լինելը: Մուլտֆիլմին արժեք չի տալու Ղազարոս Աղայանը: Մուլտֆիլմի արժեքն իրականացման մեջ է: Եվ այս հարցում, վախենամ, այս մուլտֆիլմն իրեն չի արդարացրել:

Ահա թե ինչու իմաստ չունի դիտել «Անահիտ» մուլտֆիլմը:

Փոխարենը կարելի է սպասել իռլանդական Cartoon Saloon-ի («The Secret of Kells») նոր «Song of the Sea» մուլտֆիլմին (գարուն 2015). մարդիկ կարողանում են անել, որովհետև ձեռքերը ճիշտ տեղից են աճում: