Ազատություն ռադիոկայանն այսօր ֆեյսբուքյան ասուլիս էր կազմակերպել Հրաչ Քեշիշյանի հետ:
Եկեք հասկանանք, թե ինչ է ֆեյսբուքյան ասուլիսն ու ինչով է տարբերվում սովորական հարցազրույցից: Ֆեյսբուքյան ասուլիսում կոնկրետ հասարակական անձի իրենց հարցերն են ուղղում հասարակության ներկայացուցիչները, որոնք օգտվում են Ֆեյսբուք հասարակական ցանցից: Բնական է, որ կախված նրանից, թե իրականում ինչ հեղինակություն ունի այդ անձը, մարդկանց հարցերն ու ռեակցիաները կարող են տարբեր լինել: Օրինակ, Շառլ Ազնավուրի հետ ասուլիսն, ընդհանուր առմամբ, հարգալից տոնով կանցնի, Սերժ Թանգյանի հետ ասուլիսը թաթախված կլինի երկրպագուների լոզերով:
Լոկալ հասարակական անձանց հետ խնդիրը բարդանում է: Նրանց մի մասը ժողովրդին արդեն հոգնեցրել են: Մի մասը՝ բարկացրել: Մի մասը՝ ձանձրացրել: Ու քչերն են, որ արժանացել են հարգանքի և սիրո:
Անդրադառնանք Հրաչ Քեշիշյանին: Ասում են, որ Քեշիշյանի շնորհիվ է, որ Հայաստանում կա կոմերցիոն կինո: Փորձեմ ապացուցել, որ չկա: «Գարեգին Նժդեհ» ֆիլմը, որը համընդհանուր քննադատության արժանացավ, ըստ պաշտոնական տեսանկյունի ունեցել է 7 մլն դոլար բյուջե: Այդ բյուջեն Հայաստանում հնարավոր չի լրացնել ցուցադրությունների ու վարձույթի միջոցով (պարզ պատճառով՝ հայաստանի բոլոր կինոդիտողները միասին կինոյի վրա ծախսելու 7 մլն դոլար չունեն): Հետևաբար, ֆիլմը կարող է իրեն արդարացնել միայն էքսպորտի դեպքում: Ինչևէ, ֆիլմի քննադատությունը ցույց է տալիս, որ այն մրցունակ չի արտասահմանյան շուկայում: Դուրս է գալիս, որ ֆիլմը նպատակ էլ չուներ կոմերցիոն հաջողության հասնել՝ այն կամ փողը ջուրը գցելու, կամ փող լվանալու միջոց էր: Այնինչ մենք ունենք ազատամարտիկների սոված ընտանիքներ, աղետի գոտում դոմիկներում ապրող մարդիկ և այլն: 7 միլիոն դոլար ջուրը գցելը սոված երկրում բարոյական չի, ուտելն՝ առավել ևս:
Բայց, անկախ ամեն ինչից, մենք տեսնում ենք, որ Քեշիշյանը չի նկարահանել հաջող կոմերցիոն կինո: Պնդումը, թե նա ներդրում ունի այդ ոլորտում, սխալ է:
Իմ շատ սիրելի Դարրեն Արոնոֆսկու «Ռեքվիեմ Երազի Համար» ֆիլմն ունեցել է ընդամենը 4,5 միլիոն դոլար բյուջե: Թե՛ ռեժիսուրայով, թե՛ դերասանական խաղով, թե՛ մոնտաժով, թե՛ սաունդտրեկով այն անհամեմատ ավելի բարձր մակարդակի վրա է, քան Քեշիշյանի ցանկացած ֆիլմ: Հեղինակի նախորդ լիամետրաժ աշխատանքը՝ «Պի» ֆիլմը, ունեցել է ընդամենը 60 հազար դոլար բյուջե: Երկուսն էլ, չլինելով կոմերցիոն ֆիլմեր, արդարացրել են իրենց բյուջեն ու մրցանակների արժանացել:
Կարող եք ասել, որ Հրաչ Քեշիշյանն Արոնոֆսկի չի: Ես կավելացնեմ, որ նա պարզապես չստացված ռեժիսոր է, որին տրվում են ոչ նպատակահարմար գումարներ՝ արդյունքում իրենց չարդարացնող ֆիլմեր նկարահանելու համար: Արդյո՞ք դուք ցանկանում եք պնդել, որ Հայաստանում չկան պոտենցիալ ուժեղ ռեժիսորներ: Ես նախընտրում եմ հավատալ, որ կան:
Եթե սրան գումարենք Քեշիշյանի ու նրա գլխավոր դերակատարի լիակատար մեծամիտ ու անհարգալից վերաբերմունքը «Գարեգին Նժդեհ» ֆիլմի քննադատության նկատմամբ, երբ էժանագին քայլ արվեց քննադատողների դեմ շրջել հասարակական սենտիմենտը՝ ֆիլմի քննադատությունը հավասարեցնելով հենց Նժդեհի անձի քննադատության հետ: Եթե սրան գումարենք քաղաքական իշխող ռեժիմի նկատմամբ հասարակության առավել հասուն խավի վերաբերմունքն ու Քեշիշյանի բարի-դրացիական, մեղմ ասած, հարաբերություններն իշխող քրեաօլիգարխական ռեժիմի հետ: Եթե սրան գումարենք շրջանառով պոռնոգրաֆիկ նյութը, որը վերագրվում է հենց Քեշիշյանին ու նրա «ժը տեմ, ժը տեմ, կյանքս, հասկանու՞մ ես, ժը տեմ» ընկերուհուն (ու եթե դա իրոք Քեշիշյանն է, ապա չափսերից պարզ է դառնում, թե ինչու է նա աշխարհի վրա չարացած): Ի միջի այլոց, վերջինն ընկնում է ՀՀ Քրեական Օրենսգրքի 263-րդ հոդվածի տակ:
Պատկերն այնքան էլ մխիթարիչ չի դառնում: Ակնհայտ է, որ քիչ մարդիկ կգտնվեն, ովքեր սիրում են Հրաչ Քեշիշյանին: Ակնհայտ է, որ Հրաչ Քեշիշյանը չի պատրաստվում առողջ ընկալել իրեն քննադատող մարդկանց ռեակցիան: Նա, օրինակ, ասելու է՝ «էդքան խոսում ես, դե մի բան էլ դու նկարի, որ խոսելու տեղ ունենաս»: Չընկալելով, որ աշխատանքը քննադատում է հանդիսատեսը, ոչ թե կոլլեգաները: Հանդիսատեսն էլ իր հերթին կարող է կինոգետ-քննադատ էլ լինել, սովորական կինոդիտող էլ: Ակնհայտ է, որ անիմաստ է Հրաչ Քեշիշյանի հետ կոնստրուկտիվ ասուլիսի փորձ անել. նախորդ փորձը տեսած մարդիկ չեն ցանկանում երկրորդ անգամ ծաղրված լինել բուն ասուլիսի պահին, քանի որ այլևս պատասխանելու հնարավորություն չեն ունենա:
Մնում է միայն մի եղանակ՝ ծաղրել: Սարկազմով հիշեցնել նրան, որ ինքը ցանկալի, սիրված վարպետ չի, այլ մեկն, ում հայրենական կինոինդուստրիային ու կինոդիտողին պարտադրել է ռեժիմը:
Բնական է, որ այս երևույթը ոչ կազմակերպված էր, ոչ էլ ցանկալի էր Ազատություն ռադիոկայանի համար: Բայց եկեք նայենք, թե ինչպես արձագանքեց Քեշիշյանը.
Ես, իհարկե, մի կողմից քննադատում եմ Ազատություն ռադիոկայանի կողմից առավել սուր արձագանքները ջնջելու փաստը, մյուս կողմից՝ հասկանում, որ որոշ հարցեր ոչ մի լրագրող իրեն թույլ չէր տա հնչեցնել եթերում: Բայց Հրաչ Քեշիշյանը, փաստորեն, ցանկանում էր ավելին. որ տրվեն միայն այն հարցերը, որոնք գովաբանում են իր աշխատանքը, կամ գոնե չեն քննադատում: Ու համարում էր դա Ազատություն ռադիոկայանի պարտավորությունը: Նրա «հորդորում եմ, բոյկոտում եմ, ընկերներիս կասեմ բոյկոտեն»-ը իրականում մեծ-մեծ բառերով արտահայտված բավականին խղճուկ բան է, որը մի կողմից սահմանակցում է նվնվոցի հետ, մյուս կողմից՝ շանտաժի հետ:
Հուսով եմ՝ Ազատություն ռադիոկայանը հասկանում է, որ կոնֆլիկտը ելնում էր ոչ թե ռադիոկայանի ու նրա ունկնդիրների խնդիրներից, այլ հենց հրավիրվածի անձնական հատկանիշներից: Հավատացնում եմ, սա տեղի կունենար ցանկացած փոքրիշատե իրեն հարգող ու մարդկանց կողմից հարգված լրատվականի կազմակերպած ֆեյսբուքյան ասուլիսի դեպքում:
Ներողություն եմ խնդրում, եթե անձամբ իմ արած նկատողությունները բարկացրել կամ նեղություն են պատճառել ռադիոկայանի աշխատակիցներին ու ղեկավարությանը, ֆիքսելով իմ դրական վերաբերմունքն Ազատություն ռադիոկայանի ու հայկական պրեսսայում նրա գրաված դիրքի նկատմամբ:
Եկեք հասկանանք, թե ինչ է ֆեյսբուքյան ասուլիսն ու ինչով է տարբերվում սովորական հարցազրույցից: Ֆեյսբուքյան ասուլիսում կոնկրետ հասարակական անձի իրենց հարցերն են ուղղում հասարակության ներկայացուցիչները, որոնք օգտվում են Ֆեյսբուք հասարակական ցանցից: Բնական է, որ կախված նրանից, թե իրականում ինչ հեղինակություն ունի այդ անձը, մարդկանց հարցերն ու ռեակցիաները կարող են տարբեր լինել: Օրինակ, Շառլ Ազնավուրի հետ ասուլիսն, ընդհանուր առմամբ, հարգալից տոնով կանցնի, Սերժ Թանգյանի հետ ասուլիսը թաթախված կլինի երկրպագուների լոզերով:
Լոկալ հասարակական անձանց հետ խնդիրը բարդանում է: Նրանց մի մասը ժողովրդին արդեն հոգնեցրել են: Մի մասը՝ բարկացրել: Մի մասը՝ ձանձրացրել: Ու քչերն են, որ արժանացել են հարգանքի և սիրո:
Անդրադառնանք Հրաչ Քեշիշյանին: Ասում են, որ Քեշիշյանի շնորհիվ է, որ Հայաստանում կա կոմերցիոն կինո: Փորձեմ ապացուցել, որ չկա: «Գարեգին Նժդեհ» ֆիլմը, որը համընդհանուր քննադատության արժանացավ, ըստ պաշտոնական տեսանկյունի ունեցել է 7 մլն դոլար բյուջե: Այդ բյուջեն Հայաստանում հնարավոր չի լրացնել ցուցադրությունների ու վարձույթի միջոցով (պարզ պատճառով՝ հայաստանի բոլոր կինոդիտողները միասին կինոյի վրա ծախսելու 7 մլն դոլար չունեն): Հետևաբար, ֆիլմը կարող է իրեն արդարացնել միայն էքսպորտի դեպքում: Ինչևէ, ֆիլմի քննադատությունը ցույց է տալիս, որ այն մրցունակ չի արտասահմանյան շուկայում: Դուրս է գալիս, որ ֆիլմը նպատակ էլ չուներ կոմերցիոն հաջողության հասնել՝ այն կամ փողը ջուրը գցելու, կամ փող լվանալու միջոց էր: Այնինչ մենք ունենք ազատամարտիկների սոված ընտանիքներ, աղետի գոտում դոմիկներում ապրող մարդիկ և այլն: 7 միլիոն դոլար ջուրը գցելը սոված երկրում բարոյական չի, ուտելն՝ առավել ևս:
Բայց, անկախ ամեն ինչից, մենք տեսնում ենք, որ Քեշիշյանը չի նկարահանել հաջող կոմերցիոն կինո: Պնդումը, թե նա ներդրում ունի այդ ոլորտում, սխալ է:
Իմ շատ սիրելի Դարրեն Արոնոֆսկու «Ռեքվիեմ Երազի Համար» ֆիլմն ունեցել է ընդամենը 4,5 միլիոն դոլար բյուջե: Թե՛ ռեժիսուրայով, թե՛ դերասանական խաղով, թե՛ մոնտաժով, թե՛ սաունդտրեկով այն անհամեմատ ավելի բարձր մակարդակի վրա է, քան Քեշիշյանի ցանկացած ֆիլմ: Հեղինակի նախորդ լիամետրաժ աշխատանքը՝ «Պի» ֆիլմը, ունեցել է ընդամենը 60 հազար դոլար բյուջե: Երկուսն էլ, չլինելով կոմերցիոն ֆիլմեր, արդարացրել են իրենց բյուջեն ու մրցանակների արժանացել:
Կարող եք ասել, որ Հրաչ Քեշիշյանն Արոնոֆսկի չի: Ես կավելացնեմ, որ նա պարզապես չստացված ռեժիսոր է, որին տրվում են ոչ նպատակահարմար գումարներ՝ արդյունքում իրենց չարդարացնող ֆիլմեր նկարահանելու համար: Արդյո՞ք դուք ցանկանում եք պնդել, որ Հայաստանում չկան պոտենցիալ ուժեղ ռեժիսորներ: Ես նախընտրում եմ հավատալ, որ կան:
Եթե սրան գումարենք Քեշիշյանի ու նրա գլխավոր դերակատարի լիակատար մեծամիտ ու անհարգալից վերաբերմունքը «Գարեգին Նժդեհ» ֆիլմի քննադատության նկատմամբ, երբ էժանագին քայլ արվեց քննադատողների դեմ շրջել հասարակական սենտիմենտը՝ ֆիլմի քննադատությունը հավասարեցնելով հենց Նժդեհի անձի քննադատության հետ: Եթե սրան գումարենք քաղաքական իշխող ռեժիմի նկատմամբ հասարակության առավել հասուն խավի վերաբերմունքն ու Քեշիշյանի բարի-դրացիական, մեղմ ասած, հարաբերություններն իշխող քրեաօլիգարխական ռեժիմի հետ: Եթե սրան գումարենք շրջանառով պոռնոգրաֆիկ նյութը, որը վերագրվում է հենց Քեշիշյանին ու նրա «ժը տեմ, ժը տեմ, կյանքս, հասկանու՞մ ես, ժը տեմ» ընկերուհուն (ու եթե դա իրոք Քեշիշյանն է, ապա չափսերից պարզ է դառնում, թե ինչու է նա աշխարհի վրա չարացած): Ի միջի այլոց, վերջինն ընկնում է ՀՀ Քրեական Օրենսգրքի 263-րդ հոդվածի տակ:
Պատկերն այնքան էլ մխիթարիչ չի դառնում: Ակնհայտ է, որ քիչ մարդիկ կգտնվեն, ովքեր սիրում են Հրաչ Քեշիշյանին: Ակնհայտ է, որ Հրաչ Քեշիշյանը չի պատրաստվում առողջ ընկալել իրեն քննադատող մարդկանց ռեակցիան: Նա, օրինակ, ասելու է՝ «էդքան խոսում ես, դե մի բան էլ դու նկարի, որ խոսելու տեղ ունենաս»: Չընկալելով, որ աշխատանքը քննադատում է հանդիսատեսը, ոչ թե կոլլեգաները: Հանդիսատեսն էլ իր հերթին կարող է կինոգետ-քննադատ էլ լինել, սովորական կինոդիտող էլ: Ակնհայտ է, որ անիմաստ է Հրաչ Քեշիշյանի հետ կոնստրուկտիվ ասուլիսի փորձ անել. նախորդ փորձը տեսած մարդիկ չեն ցանկանում երկրորդ անգամ ծաղրված լինել բուն ասուլիսի պահին, քանի որ այլևս պատասխանելու հնարավորություն չեն ունենա:
Մնում է միայն մի եղանակ՝ ծաղրել: Սարկազմով հիշեցնել նրան, որ ինքը ցանկալի, սիրված վարպետ չի, այլ մեկն, ում հայրենական կինոինդուստրիային ու կինոդիտողին պարտադրել է ռեժիմը:
Բնական է, որ այս երևույթը ոչ կազմակերպված էր, ոչ էլ ցանկալի էր Ազատություն ռադիոկայանի համար: Բայց եկեք նայենք, թե ինչպես արձագանքեց Քեշիշյանը.
Եվ այսպես, վաղը ես հրավիրված եմ Ազատություն ռադիոկայանի ֆեյսբուքյան ասուլիսին։ Ես վստահ եմ, որ մեր երկրում ապրում են ողջախոհ ու դաստիարակված մարդիկ։ Ես միշտ համարել եմ Ազատություն ռադիոկայանը առաջադեմ ԶԼՄ։ Բայց երեւի Ազատությունը եւս էժանագին մոդայի ետեւից ընկնելով, փորձում է վարակնիշ հավաքել ոչ տրադիցիոն, ցածրորակ էպոտաժի միջոցով։ Երեւի Ազատությունը մոռացել է, թե որտեղ է վերջանում իր ազատությունը… Այդ դեպքում հորդորում եմ վերանայել այն ֆորմատը, որով այժմ առաջնորդվում է այս բազմամյա փորձով ալիքը, իսկ որպես հրավիրյալ, իրավունք եմ ինձ վերապահում չգնալ մի տեղ հյուր, ուր անցնում են ուրիշի ազատության սահմանը։ Հորդորում եմ իմ բոլոր ընկերներին հրաժարվել նմանատիպ ինտերվյուների հրավերներից։ Ես բոյկոտում եմ այն լրագրությունը, որը հիմնվում է հարգանքի դիֆիցիտում ծնված ու անդաստիարակության մթնոլորտում մեծացած մի քանի այսպես ասած օգտատերերի ակտիվության վրա։ Իմացեք ձեր տեղն ու եթե ձեր խիղճն ու վաստակը թույլ տա, փորձեք ապրել խաղաղությամբ։
Ես, իհարկե, մի կողմից քննադատում եմ Ազատություն ռադիոկայանի կողմից առավել սուր արձագանքները ջնջելու փաստը, մյուս կողմից՝ հասկանում, որ որոշ հարցեր ոչ մի լրագրող իրեն թույլ չէր տա հնչեցնել եթերում: Բայց Հրաչ Քեշիշյանը, փաստորեն, ցանկանում էր ավելին. որ տրվեն միայն այն հարցերը, որոնք գովաբանում են իր աշխատանքը, կամ գոնե չեն քննադատում: Ու համարում էր դա Ազատություն ռադիոկայանի պարտավորությունը: Նրա «հորդորում եմ, բոյկոտում եմ, ընկերներիս կասեմ բոյկոտեն»-ը իրականում մեծ-մեծ բառերով արտահայտված բավականին խղճուկ բան է, որը մի կողմից սահմանակցում է նվնվոցի հետ, մյուս կողմից՝ շանտաժի հետ:
Հուսով եմ՝ Ազատություն ռադիոկայանը հասկանում է, որ կոնֆլիկտը ելնում էր ոչ թե ռադիոկայանի ու նրա ունկնդիրների խնդիրներից, այլ հենց հրավիրվածի անձնական հատկանիշներից: Հավատացնում եմ, սա տեղի կունենար ցանկացած փոքրիշատե իրեն հարգող ու մարդկանց կողմից հարգված լրատվականի կազմակերպած ֆեյսբուքյան ասուլիսի դեպքում:
Ներողություն եմ խնդրում, եթե անձամբ իմ արած նկատողությունները բարկացրել կամ նեղություն են պատճառել ռադիոկայանի աշխատակիցներին ու ղեկավարությանը, ֆիքսելով իմ դրական վերաբերմունքն Ազատություն ռադիոկայանի ու հայկական պրեսսայում նրա գրաված դիրքի նկատմամբ:
No comments:
Post a Comment