A Song for Teddy, ակորդներ

Քանի որ ինձանից խնդրեցին իմ A Song for Teddy-ի ակորդները, տեղադրում եմ դրանք այստեղ: Եթե հանկարծ cover անեք, շնորհակալ կլինեի, եթե ինձ էլ ուղարկեք: Հետաքրքիր է լսել իմ երգն ուրիշի կատարմամբ:

C/Em/F/Am
Em/F/Am

(Am) Memories
(G) Wash (Em) over (F) me (F/E)
(Am) Like the (G) salty (Em) waves
(F) We were born on the (C) ground
So the (D) sea will not (Am) take us down
(C) In its (G) water (D) embrace

(C) Grass will (F) grow
From the (Am) sockets of our eyes
And (Em) worms
Will (F) live in our (Am) chests,
There's no (C) Heaven or (F) Hell
For the (Dm) likes of us
Not even the (Am) fields of Fiddler's Green (F)

Last farewells denied
I'm mythologizing your death
There were you, swollen fingers
And the hope for the things to come
On that hospital bed

Remember, we lay on the hill
Or can you remember at all
The moment had stopped when our lips almost met
And then it just passed away

Grass will grow in the sockets of our eyes
And worms will live in our chests
There's no Heaven or Hell for the likes of us

Not even the fields of Fiddler's Green

Ֆեյսբուքյան վիրուս

Սա բավականին երկար գրառում է ֆեյսբուքում անվտանգության, նոր վիրուսի ու Phishing երևույթի մասին: Խորհուրդ եմ տալիս լրիվ ու մանրամասն կարդալ ու տարածել, եթե ձեզ հետաքրքրում է ձեր ու ձեր ֆեյսբուքյան ընկերների ինֆորմացիոն անվտանգությունը: Հիշեք, որ վախը կամ անհանգստությունը ձեզ ոչ մի կերպ չեն օգնի, ու պաշտպանության միակ ձևը տեղեկացված լինելն է: Դրա համար գրառումը կսկսեմ, մեծ, բարեհամբույր տառերով՝

Ինչպե՞ս է տարածվում վիրուսը

Առաջին հայացքից սրանք լրիվ նորմալ notification-ներ են, թե ձեզ նշել են մեկնաբանության մեջ: Երբ մկնիկի սլաքը պահում եք վրան, ինչպես ցանկացած հղման դեպքում, բրոուզերի պատուհանի ներքևում տեսնում եք, թե որտեղ է ձեզ ուղղորդելու հղումը.

Սա նորմալ notification-ի հղում չի, նորմալ հղումը նմանատիպ տեսք ունի.

facebook.com/l.php?u=.... ֆեյսբուքյան ֆունկցիան օգտագործվում է ֆեյսբուքից դեպի արտաքին էջ հղվելիս: Օրինակ, երբ դուք ֆեյսբուքից մտաք այս գրառումը, դուք օգտվեցիք այս ֆունկցիայից: Խնդիրն այն է, որ ֆեյսբուքի ներքին հղումներն այն չեն օգտագործում: Մեկնաբանությունները, գրառումները, նամակները, և այլն միշտ աշխատում են ֆեյսբուքի ներքին հղումներով, ոչ թե l.php-ի միջոցով:

Այս կեղծ notification-ի վրա սեղմելիս բացվում է էջ, որն արտաքին տեսքով հիշեցնում է Facebook-ի ինտերֆեյսը.

Էջի վրա ցանկացած կոճակ սեղմելուց կամ գործողություն անելիս, այն առաջարկում է բրոուզերի extension՝ լրացում տեղադրել.

Եթե այն տեղադրեք, դուք նույնպես վարակված կլինեք վիրուսով:

Հենց առաջին ուշադիր հայացքից կտեսնեք, որ վիրուսային էջի հասցեն Facebook-ինը չի. այն ոչ թե facebook.com է, այլ jsupload.net: Այս պրակտիկան անվանում են phishing: Ուշադիր ու ինֆորմացիոն անվտանգությունից մի քիչ հասկացող մարդը նաև կտեսնի, որ extension-ը, որը ձեզ առաջարկում են տեղադրել, կարող է կարդալ ու փոփոխել ամբողջ ինֆորմացիան ձեր այցելած կայքերի վրա ու չի տեղադրի այն: Ու ընդհանրապես, չի տեղադրի բրոուզերային լրացում, որն իրեն ակնհայտ պետք չի:

Կարծում եմ՝ վիրուսի բուժումն ընդամենը սովորական extension ջնջելու խնդիր է, չեմ պատրաստվում վարակել իմ համակարգիչը դա ստուգելու համար: Փոխարենը կբացատրեմ, թե ինչպես պաշտպանվել Phishing-ի երևույթից:

Facebook-ն ու այլ կայքերը, որոնք ձեր անձնական ինֆորմացիան են պարունակում, այդ ինֆորմացիան փոխանակում են HTTPS պրոտոկոլով: HTTP-ն (Hypertext Transfer Protocol) սովորական վեբ-կայքերի համար նախատեսված պրոտոկոլ է՝ ցանկացած կայք, որից օգտվում եք, օգտվում է նրանից: HTTPS-ը (HTTP-Secure) HTTP-ի առավել անվտանգ տարբերակն է: Ցանկացած HTTPS օգտագործող կայք անցնում է սերտիֆիկացիա, այսինքն՝ սերտիֆիկատ է ստանում, որը հաստատում է կայքի ինքնությունը: Ավելի պարզ պատկերացնելու համար համարեք, որ կայքի տերերն իրենց կայքի համար անձնագիր են հանում: Եթե ուշադիր նայեք, ձեր բրոուզերում Facebook-ի հասցեի կողքը, երբ Facebook-ի էջ եք բացած, կանաչ կողպեք կա նկարած.

Կողպեքի վրա սեղմելիս կարող եք տեսնել կայքի «անձնագրային ինֆորմացիան».

Իհարկե, վիրուսային ծրագիր եթե արդեն ունեք, այն կարող է ձեր բրոուզերին ստիպել մտածել, թե ինքը ճիշտ կայքի վրա է, իսկ ձեզ լրիվ ուրիշ էջ հրամցնել: Ու գողանալ ձեր անձնական ինֆորմացիան, ներառյալ կրեդիտային քարտի համարը, գաղտնաբառը, ձեր նամակները, ինչ ցանկանա, և ուղարկել նրան, ով ստեղծել է վիրուսը: Բայց եթե ձեր համակարգիչը մաքուր է, միայն հասցեի տողը ստուգելը բավական է ձեզ Phishing-ից ապահովագրելու համար:

Ինչ անել, եթե արդեն բացել եք այդ հղումը: Փակել էջը, այն միգուցե մի քանի պատուհան բացի, որոնցով հարցնի, արդյոք ցանկանում եք այն փակել (Facebook-ը սովորաբար նման վարք չի դրսևորում): Հրաժարվեք ամեն ինչից, որ առաջարկի, փակեք պատուհանը: Ստուգեք ձեր բրոուզերի extension-ները: Եթե տարօրինակ կամ նոր բան չի հայտնվել, ամեն ինչ նորմալ է: Եթե հայտնվել է, անխնա ջնջեք: Կարող եք, լրացուցիչ անվտանգության համար, փոխել ձեր գաղտնաբառը, եթե արդեն վարակվել եք:

DON'T PANIC!, կամ երբ Facebook-ը նույնպես կարող է կասկածելի վարք ցուցաբերել, բայց ձեզ վտանգ չի սպառնում:

Եթե դուք կիսատ մեկնաբանություն, գրառում կամ չատի հաղորդագրություն ունեք, որը դեռ չեք ուղարկել, Facebook-ը կհարցնի, արդյո՞ք դուք ցանկանում եք փակել ներկա պատուհանը: Դա լրիվ նորմալ է: Պարզապես ուշադիր կարդացեք տեքստը:

Եթե դուք փոխել եք ձեր համակարգչի ժամը/ամսաթիվը ինչ-որ պատճառներով, ձեր բրոուզերը կարող է ասել, որ սերտիֆիկատը կեղծ է: Օրինակ, եթե ձեր համակարգչի ամսաթիվը 2010 թվի նոյեմբերի 5 է, բրոուզերին կզարմացնի 2015 թվի սերտիֆիկատը: Մի փոխեք համակարգչի ժամն ու ամսաթիվը:

Վերջին խոսք: Եթե ինչ-որ բան անհասկանալի էր, կամ լրացուցիչ պարզաբանման կարիք կար գրառման հետ կապված, խնդրում եմ հարցը ԽԻՍՏ ԿՈՆԿՐԵՏԱՑՎԱԾ ուղղել ինձ մեկնաբանություններում: «Ավելի հասկանալի կարելի՞ է բացատրել», կամ «instructions unclear, got dick stuck in ceiling fan» կարգի մեկնաբանություններին չեմ պատրաստվում պատասխանել, քանի որ չեմ կարող քառասուն անգամ վերապատմել գրառումս տարբեր բառերով հուսալով, որ այն դրանից ավելի հասկանալի լինի: Բայց եթե կոնկրետ կետ անհասկանալի է, մեջբերեք այն, ես կպարզաբանեմ:

Շնորհակալություն կարդալու համար: Հոգացեք ձեր ինֆորմացիոն անվտանգության մասին:

The Passion of Marina Abramović

Քանի որ մեր ֆեմինիստների ու մնացած Հասարակական Արդարության Մարտիկների (հետագա տեքստում՝ ՀԱՄ) մոտ, աշնանային սրացման կապակցությամբ, մարինաաբրամովիչացավ է սկսել (գարնանը անիտասարկիսյանացավ էր), մի քիչ անդրադառնամ թեմային:

Մարինա Աբրամովիչը՝ սոխ ուտելուց

Նախ՝ այն մասին, թե ով է Մարինա Աբրամովիչը: Մարինան Նյու-Յորքում ապրող սերբ պերֆորմանս-արտիստ է, որը հայտնի է «Բալկանյան էրոտիկ էպոսը» ֆիլմի կարգի տրեշով: Եթե ցանկանում եք, կարող եք գուգլել «Marina Abramovic - Balkan Erotic Epic», բայց նախապես զգուշացնեմ, որ այն 18+ է: Ֆիլմի մեջ Մարինան DotA խաղացող ռուս մալոլետկայից վատ անգլերենով պատմում է սեփական հեշտոցի մեջ ձուկ պահելու ու հետո այդ ձուկը սրճի մեջ օգտագործելու օգուտների մասին: Իհարկե, «Բալկանյան էրոտիկ էպոսը» չի հասնի «Зеленый слоник»-ին իր տրեշայնությամբ, բայց, փոխարենը, բավականին զվարճալի բան է: Այն նաև լուսաբանվել է ThisIsХорошо-ի շրջանակներում:

Ցավոք, մարինաաբրամովիչացավը սկսել է  ոչ թե «Բալկանյան էրոտիկ էպոսից», այլ իր 1974 թ. «Ռիթմ 0» պերֆորմանսի հետ կապված ինտերվյուից: Սա էլ շրջանառող տեքստը.

Պերֆորմանիստի ու հանդիսատեսի միջև սահմանները ստուգելու համար ԱԱբրամովիչը սեղանին տեղադրեց 72 օբյեկտ, որոնք մարդիկ կարող էին օգտագործել, ինչպես կցանկանան: Օբյեկտների մի մասը կարող էին հաճույք պատճառել, իսկ ուրիշները՝ ցավ: Դրանց մեջ կային մկրատ, դանակ, մտրակ ու նույնիսկ մեկ փամփուշտով ատրճանակ: Նրակչուհին թույլ տվեց այցելուներին վեց ժամվա ընթացքում կառավարել իր շարժումներն ու մարմինը: Սկզբում հանդիսատեսը իրեն համեստ ու զգույշ էր պահում, բայց, որոշ ժամանակ անց, որի ընթացքում նկարչուհին իրեն պասիվ էր պահում, մասնակիցներն ավելի ագրեսիվ դարձան: Աբրամովիչը հետո հիշում էր. «Սկզբում հանդիսատեսը շատ էր ուզում խաղալ ինձ հետ: Հետո նրանք ավելի ու ավելի ագրեսիվ էին պահում, դա իսկական սարսափի վեց ժամ էր: Նրանք իմ մազերը կտրում էին, մարմինս գնդասեղներ էին խրում, դանակով վզիս մոտ մաշկը կտրում էին ու արյունը խմում, իսկ հետո վերքի վրա սպեղանի կպցրեցին: Պերֆորմանսի վեց ժամից հետո ես արյունով ծածկված ու արցունքներով լի աչքերով, լրիվ մերկ քայլեցի հանդիսատեսի ուղղությամ, ինչից իրենք բառացիորեն դուրս վազեցին սենյակից: Հիշում եմ, որ այդ երեկոյան, երբ վերադարձա հյուրանոց ու նայեցի հայելու մեջ, հայտնաբերեցի մազերի սպիտակ փունջ»:

Հետո բերվում էր Աբրամովիչի դրույթը, թե մարդիկ, եթե իրենց անպատժելի են զգում, «հեշտությամբ դեգրադացվում են քարանձավային մարդու մակարդակի»:

Ինչպիսի չար, անսիրտ, արյունախում հանդիսատես:

Նախ՝ ես Աբրամովիչի մեկ այլ պերֆորմանսի օրինակ կբերեմ, որպեսզի պատկերացնեք, թե ինչպիսին է Աբրամովիչի «արվեսն» ու ով է իր հանդիսատեսը:

«Thomas Lips» (1975) պերֆորմանսում Աբրամովիչը մի շարք գործողություններ է իրականացնում, որոնք իր ֆիզիկական սահմանները ծայրահեղ աստիճանների են հասցնում ու արդյունքում բերում մարմնական սահմանափակումների հաղթահարման: Նա սկսում է 1 կիլոգրամ մեղր ուտելուց, ինչից հետո 1 լիտր գինի է խմում: Հետո նա ձեռքով ջարդում է գինու բաժակը: Նրա գործողություններն աստիճանաբար դառնում են ավելի բռնի, հասնելով իրենց գագաթնակետին ինքնահաշմման փորձերի տեսքով, ինչպիսիք են սեփական փորի վրա ածելիով հինգթևանի աստղ փորագրելը՝ պատկեր, որը խորհրդանշական է դարձել պերֆորմանսային արվեստի պատմության մեջ: Հղվելով քրիստոնեական տարբեր թեմաներին ու ապաշխարության ծեսերին, կենդանի պերֆորմանսը նաև ներառում է, որ Աբրամովիչն ինքն իրեն մտրակում է, ու ի վերջո պառկում սառցե խորանարդներից կառուցած խաչի վրա: Քանի որ տաքացուցիչ է ուղղված Աբրամովիչի փորին, հինգթևանի աստղը սկսում է արյունահոսել, իսկ մարմնի տակի մասը՝ սառել: Ինչևէ, սառցե խորանարդների վրա 30 րոպե անց կացնելուց հետո արտիստին հանդիսատեսը դուրս է տանում, քանի որ ի վիճակի չի էլ դիմանալ այդ իրավիճակին: Այդ պահին լրիվ պարզ է դառնում, որ «Thomas Lips» պերֆորմանսում Մարինա Աբրամովիչը ոչ միայն սպառնում է իր մարմնի ամբողջականությանն ու այսպիսով անկայունացնում երկուական հակադրությունը ներքինի ու արտաքինի միջև, բայց նաև հարցականի տակ է դնում կատարողի ու հանդիսատեսի միջև տարբերությունը: Ի վերջո, հանդիսատեսն էլ չի կարող թաքնվել իր դիտորդի պասիվ դերի հետևում, ու ստիպված է որոշում ընդունել ինքնուրույն գործողություն կատարել:

Ինչպիսի բարի, սրտացավ հանդիսատես:

Նախապես զգուշացնեմ, որ այս հոդվածն արվեստի քննադատություն չի, այլ Մարինա Աբրամովիչի «Ռիթմ 0» պերֆորմանսի հետ կապված սենտիմենտների հերքում ու քլնգում: Որպես արվեստ, ինչպես Աբրամովիչի, այնպես էլ ժամանակակից արվեստի ներկայացուցիչների մի լայն հատվածի մասին ես միշտ էլ արտահայտվել եմ «Merda d'artista» արտահայտությամբ, ինչը թե՛ իրոնիկ է, թե՛ բնութագրիչ:

Մարինա Աբրամովիչի պերֆորմանսն ընդամենը թերի ու մակերեսային հասարակական էքսպերիմենտ է. մի կոնկրետ խմբից մարդկանց, որոնց social background-ից, ու այլ հատկանիշներից ոչ մի կերպ տեղյակ չի, եզրահանգում է արել ու տարածել այն մարդկության վրա: Կարելի է ենթադրել, որ ինքն արել է հենց այն եզրահանգումը, որն ի սկզբանե ուզում էր արած լինել, նույնիսկ մանիպուլացրել է իր հանդիսատեսին այնպես, որ ստանա իր ցանկացած արդյունքը: «Thomas Lips»-ում նա նույն կերպ մանիպուլացնում է իր հանդիսատեսին օգնել իրեն:

Փորձեմ ցույց տալ, թե ինչքան երկերեսանի ու մակերեսային է իր արածը: Նախ, երբ դու տարբեր քեզ վնասելու գործիքներ ես դնում ու ասում ես՝ ինչ ուզում եք, արեք ինձ հետ, դու կանխատեսում ես, որ հնարավոր է՝ քեզ կտրատեն: Եվ այն, որ դու հանգիստ, անշարժ կանգնում ես վեց ժամ շարունակ, երբ քեզ կտրատում են, հաստատում է, որ Մարինան լավ էլ հոգեբանորեն նախապատրաստված էր արդյունքին: Բայց ու մեկ էլ սենտիմենտալ «արցունքներն աչքերիս, մազերս սպիտակել էին, բլա բլա բլա»: Հետևություն՝ հեղինակը, ստանալով իրա ուզած արդյունքը, իրա անձի նկատմամբ սիմպատիա ու խղճահարություն ստեղծելով, փորձում է իր տեսանկյունը առավել հիմնավոր ներկայացնել (պաթոս): Չի բացառվում Լևոնի ասածը՝ որ, աուդիտորիային «քաջություն տալու» համար, Մարինան իր մարդկանց ուներ, ովքեր ժամանակ առ ժամանակ թույլատրելի գործողությունների շրջանակը լայնացնում էին (Օվերտոնի պատուհանի նույն սկզբունքով):

Ըստ հոգեբանության տրանսակտ անալիզի տեսության, Մարինան հրավիրել է իր հանդիսատեսին «խփեք ինձ» խաղալու: Հանդիսատեսը մտել է խաղի մեջ:

Վերլուծենք հանդիսատեսին: Անծանոթ, լրիվ նեյտրալ մարդու նկատմամբ, բացի տպավորության վրա հիմնվածներից, հնարավոր են նեյտրալ կամ պրոյեկտված ռեակցիաներ: Օրինակ՝ երբ մարդը ներսում ճնշված ագրեսիա ունի, կարող է պրոյեկտել անծանոթ մարդու վրա: Գումարենք դրան հետաքրքրասիրությունը: Հասուն ու ինֆանտիլ աուդիտորիաները կարող էին նույն էմոցիոնալ ֆոնը դրսևորել, բայց հասուն աուդիտորիան կմտածեր նաև գործողությունների հետևանքների մասին, կգիտակցեր, որ չնայած բացասական feedback-ի բացակայությանը, ինքը, միևնույն է, վնասում ու ցավ է պատճառում դիմացինին: Դատելով պոստմոդեռնիստական-արտհաուսային այն ֆիգնյայի ստեղծագործողներին ու կլիենտներին, որին պատկանում է Աբրամովիչը, թե՛ իրենց արածը, թե՛ ստեղծագործողները, թե՛ կլիենտներն ինֆանտիլ են: Ինչը հաստատվում է իր էքսպերիմենտի արդյունքներով: Այլ կերպ ասած, եթե քեզ աղբով ես շրջապատում, մի բողոքիր, որ վատ հոտ է գալիս:

Feedback-ին անդրադառնանք: Մարինա Աբրամովիչը, անշարժ/չբողոքող/ցավ չարտահայտող դիրքով ինքն իրեն դրել էր օբյեկտի ստատուսում՝ փոքրացնելով իրա նկատմամբ ուղղակի էմպատիայի քանակը, այսինքն՝ դիմացիններն ուղղակի հնարավորություն չունեին իմանալ, թե ինքն ինչ է զգում: Իրենք կարող էին իրավիճակի ու իրականացվող գործողությունների վերլուծությունից հետևություններ անել, ինֆանտիլ աուդիտորիայի դեպքում դա ավելի քիչ հավանական է:

Ու, ի վերջո, տեղի ունեցածը consensual violence էր: Փոխադարձ համաձայնությամբ: Իհարկե, էս դեպքում աուդիտորիան նաև լիարժեք իրավունք ուներ համաձայնել կամ հրաժարվել մասնակցել consensual violence-ին:

Իրավիճակն այսպես ներկայացնեմ. սեքսի ժամանակ աղջիկը խնդրում է իրեն մի քիչ խեղդել (Erotic asphyxiation): Հնարավոր տարբերակներն, ըստ աստիճանի. տղան հրաժարվում է, որովհետև իրեն տհաճ է դա անելը/տղան համաձայնում է, որովհետև ուզում է աղջկան հաճույք պատճառել, բայց հաճույք չի ստանում արածից/տղան սկզբում հաճույք չի ստանում, բայց հետո սկսում է վայելել արածը, ինչը խոսում է դրա նկատմամբ ճնշված հակման մասին/տղան հաճույքով անում է աղջկա ասածը/տղան մի քիչ ավելի շատ է տարվում իր արածով ու ինքնատիրապետումը կորցնելով՝ չափազանց շատ է խեղդում աղջկան (արդեն consensual-ի սահմաններից դուրս վարք): Հիմա պատկերացնենք ուրիշ իրավիճակ. աղջիկը ձեռնաշղթաներ է հագնում ու առաջարկում է, որ տղան ինչ ուզի՝ անի: Արդեն տղան կանի այն, ինչի նկատմամբ հակում ունի (կամ ինչը, արտաքին ազդեցության տակ, համարում է, որ cool կլինի, եթե անի): Ցանկացած դեպքում, հնարավոր տարբերակները բավականին շատ են, բայց չգիտես ինչու՝ BDSM մասսայի մեջ ահավոր քիչ են non-consensual violence-ի դեպքերը: Իսկ եթե Աբրամովիչը ճիշտ լիներ, BDSM-ի պրակտիկա անող մարդիկ պիտի հակված լինեին մաքսիմալի հասցնել բռնությունը: Այնինչ ոչ կլինիկական սադոմազոխիզմի պրակտիկայով զբաղվող մարդկանց մոտ consent-ը ԲՆԱԿԱՆ ճանապարհով դարձել է ամենակարևոր գործոններից մեկը:

Պրոֆեսիոնալ ռեսլինգի մեջ կան «extreme rules» մատչեր: Դրանց ժամանակ ենթադրվում է, որ «կանոններ չկան», ու հաճախ կիրառվում են տարբեր իրեր՝ ստեպլերներ, փշալարեր, փայտե ձողեր, մուրճեր, փշրած ապակի: Թե՛ կռվողները, թե՛ հանդիսատեսը գիտակցում են, որ կռիվը բեմանակացված է, ու ընդամենը կռվողների իրար հաշմելու տեսանելիություն է ստեղծվում: Կռվողները հոգում են, որ դիմացինը լուրջ վնասվածքներ չստանա: Կա նաև getting color հասկացություն, երբ ռեսլերը, իբր ուժեղ հարված ստանալուց հետո, ինքն իր մաշկն աննկատ կտրում է, ու սկսում արյունահոսել: Հաճախ դրա համար թաքուն պահված ածելի է կիրառվում: Նման տեսարաններն ավելի են սրացնում կոնֆլիկտի լրջության զգացողությունն ու դրամա ավելացնում: Ռեսլինգն իրականացվում է որպես սպորտային շոու, ոչ թե «բարձր արվեստ»: Ռեսլերներին հաճախ շատ քիչ են վճարում, իրենք ստիպված են աշխատել շաբաթը հինգ-վեց օր, ամեն օր հաղթահարելով ֆիզիկական ցավն ու հոգնածությունը. ինչքան էլ «լուրջ վնասվածքներից խուսափել» լինի, երեք մետր բարձրությունից մեջքի վրա ջարդած ապակու մեջ ընկնելն անցավ պրոցես չի: Այս ամենը բավականին լավ պատկերված է Դարրեն Արոնոֆսկու «Ռեսլերը» ֆիլմի մեջ: Ռեսլինգը ոչ ավելի բեմականացված է, քան Մարինա Աբրամովիչի «պերֆորմանսները», բայց գոնե ավելի ազնիվ է այդ առումով ու ավելի հետաքրքիր է: Ինչևէ, պրոֆեսիոնալ ռեսլինգի ժամանակ ռեսլերների ու իրենց հանդիսատեսի վարքը մեր ֆեմինիստներին բնավ չի հուզել. պատրիարխատի մարմնացում, երկու մկանոտ տղամարդիկ իրար ծեծում են ռինգում: Իսկ այ, խեղճ, հալածյալ Մարինա Աբրամովիչի չարչարանքները պատկերացնելիս, նամանավանդ երբ պատկերում են հանդիսատեսին որպես տղամարդ, իրենց մոտ «արդարամիտ զայրույթի» էրեկցիա է սկսում: Չէ՞, Անիտա Սարկիսյան ջան, որ Hitman խաղի մեջ սպանելու համար չնախատեսված մերկապարուհիներին սպանում էիր, լցնում արկղերի մեջ (ոչ մի գոնե կես ուղեղ ունեցող խաղացող այդպես չի վարվում) ու հայտարարում, որ խաղը նպատակ ունի պատժել կանանց՝ իրենց սեքսուալությունն արտահայտելու համար այն դեպքում, երբ խաղը հստակ պատժում է խաղացողին անմեղ մարդկանց ընդհանրապես սպանելու համար:

Ասածս այն է, որ Մարինա Աբրամովիչն իր աղմկահարույց էքսպերիմենտներով փող է աշխատում: Ինքը, նույն Բլավացկայայի մեթոդով, մակերեսային կիսաճշմարտություններ է կերակրում իր նույն չափի մակերեսային ու նախատրամադրված կլիենտուրային (ֆեմինիստներ, social justice warrior-ներ, պրիմիտիվ միզանտրոպիայով տառապողներ, Լարս ֆոն Տրիերի Dogville-ի տակ մնացածներ և այլ ինֆանտիլ, միակողմանի, անալիտիկ մտածողությունից զուրկ ու ամեն ինչի մասին ըստ էմոցիաների դատող կերպարներ): Ինքը տալիս է իր մասսային այն, ինչ իր մասսան ուզում է լսել: Նույն «ամբողջ աշխարհը քո դեմ է, բայց ես քեզ հասկանում եմ» մալալետկա մտածելակերպն է: Նույն Կոելիո/Օշո/Ռիչարդ Բախ/թեոսոֆիա վիճակն է: Բայց Մարինայի ֆանատներն, ի տարբերություն իրեն, Մարինայի բիզնես-մոդելից ոչ մի ֆինանսական շահ չունեն: Իրենք իրենց մտածածը լսում են բեմի վրայից դեմքի խելոք արտահայտությամբ ասած, ականջներով ծափ են տալիս ու իրենց ավելի խելոք ու նշանակալի զգում :

Իսկ իրականում իրենք ընդամենը շարքային դալբայոբներ են, որոնք տրիվիալ, թերի ու միակողմանի սոցիալական էքսպերիմենտը ի վիճակի չեն արվեստից տարբերել:

Հուսով եմ՝ պարզ արտահայտվեցի:

Windows 10, առաջին տպավորությունները

 

Windows 10-ը երեք բառով. բագոտ, դանդալոշ, տգեղ: Նոր ինտերֆեյսը համեմատելի է, ասենք, Windows Millenium-ի հետ:

Chrome-ը հայերեն տառերը ցույց չի տալիս: Մենյուն կարգավորելուց հետո restart եմ անում՝ կարգավորումը կորում է: Facebook-ում screenshot-ը copy-paste-ով տեղադրե՞լ: Չկա, չեմ լսել: Եվ այլն, և այլն:

Control Panel-ը փոխարինված է Settings պատուհանով: Մեկը կասի՝ կարելի է հարմարվել: Բայց արի ու տես՝ ծրագրեր ջնջելու տեղը գտնելուց հետո, երբ ջնջում ես ծրագիրը, Settings-ի պատուհանն անհետանում է:

Մենյուի առումով: Start-ը հիշեցնում է Windows 7-ի ու 8-ի մենյուների ապօրինի զավակ ու ընդհանրապես կիրառելի չի: Պատկերացրեք՝ Windows 7-ի մենյուի տարածքը խցկեք Window 8-ի մեծ tile-երը, բայց անպայման գերեզմանից վերադարձնեք բոլոր զիբիլները, որ բարեհաջող թաղել էինք 7-ի մենյուի հետ: Ես Windows 8-ի մենյուի մեծ երկրպագու չէի, Windows 8.1-ից հետո այն նոր դարձավ կիրառելի: Ու բավականին հարմար: Ասենք, ինձ պետք չի Codec Tweak Utility-ի ու Marmoset Toolbag EULA-ի գոյության մասին հիշել: Ծրագրերը դասավորում ես խմբերով, ինչը չկա էկրանին՝ որոնման ֆունկցիայով գտնում ես: Նոր Windows-ում վերադարձրել են «ամբողջ ոչ պետքական զիբիլը»:

Edge Browser-ը մոտավորապես «ահամ, տգեղ ինտերֆեյսով զիբիլ, մոտավորապես ինչպե՞ս եմ ես քեզ օգտագործելու» երևույթ է: Հասցե գրելու տողը վազում է վերևից ներքև տաբ բացելիս, լիքը կոճակներ՝ կասկածելի նշանակությամբ, իբր արագ, բայց շատ վատ ռենդերինգով, ու Blogger-ի WYSIWYG խմբագիրն անհասանելի է: Ընդհանուր առմամբ, նույնիսկ Internet Explorer-ը ավելի հարմար ծրագիր է ուրիշ բրոուզեր քաշելու համար: Բայց Edge-ը միանգամից դառնում է ձեր հիմնական բրոուզերը: Firefox-ը բացելիս բողոքում է, թե ոնց որ նախորդ անգամ ինքն էր հիմնականը: Ասում ես՝ խնդրեմ, նորից դարձիր: Չէ, պիտի մտնես ու կարգավորումներից փոխես հետ:

Կարճ ասած, Microsoft-ի աշխատակիցները, որ որոշել են սա անվանել «լավագույն Windows մինչ այժմ», կամ ստախոսներ են, կամ ֆեերիկ իդիոտներ: Հուսով եմ՝ մոտակա ժամանակներս կուղղեն, որովհետև այս պահի դրությամբ Windows 10-ը օգտագործելի չի:

Պոռնոինդուստրիան ու ադեկվատությունը

Սաշա Գրեյի հայրն էր մահացել հունիսի 11-ին, Սաշան իր ֆեյսբուքյան էջում գրել էր դրա մասին: Պետք էր տեսնել, թե տակը ինչ հարգալից էին երկրպագուները ցավակցություններ հայտնում: Էն որ ցավով զգում ես, որ հայկական բլոգնյուզապրեսսայում դրա մասին գրեին (ով գիտի՝ «Մահացել է հռչակավոր պոռնոաստղ Սաշա Գրեյի հայրը (18+)» վերնագրով), պատկերացրեք ինչ բնույթի մեկնաբանություններ կգնային:

Մի անգամ էլ էի գրել պոռնոգրաֆիայի ոլորտի ներկա ու նախկին ներկայացուցիչների երկրպագուների հետաքրքիր բնույթի մասին (Վիվիեն Սիլվերստոունի ինդուստրիայից դուրս գալու հետ կապված քննարկումը ամենամարդկային բաներից մեկն էր, որ տեսել եմ՝ պոռնոգրաֆիայի սպառողները ուրախություն էին հայտնում, որ երիտասարդ տարիքում է դուրս գալիս ու շնորհավորում ամուսնանալու ու ընտանիք կազմելու կապակցությամբ):

Բայց այն, որ հայկական ինտերնետի 90%-ից (դեղին պրեսսանման կայքերի մեկնաբանների երևի 100%-ից) ավելի ցիվիլ ու ադեկվատ մարդիկ են, հաստատ:

Ինչևէ: Ցավակցում եմ Սաշա Գրեյին կորստի կապակցությամբ, ամբողջ հարգանքով, որ ունեմ իր նկատմամբ որպես entertainment industry-ի ներկայացուցիչ, տաղանդավոր երաժիշտ ու երաժշտություն գնահատող մարդ, ու ընդհանրապես՝ շատ թույն տիպ:

Կենդանիների խոշտանգում. հայտարարություն հանցագործության մասին

ՀՀ տարածքում գտնվող Վահան գյուղում (ենթադրվում է՝ Գեղարքունիքի մարզ) տեղի է ունեցել Վարչական իրավախախտումների մասին ՀՀ օրենքի 92-րդ հոդվածով դատապարտվող գործողություն՝ «Կենդանիների նկատմամբ դաժան վերաբերմունքը, որը հանգեցրել է դրանց ոչնչացման կամ խեղման, ինչպես նաև կենդանիներին խոշտանգելը»: Գործողությունը պատկերված է կցված տեսանյութում: Տեսանյութի վերնագրում նշված է նաև ամսաթիվը՝ 27 դեկտեմբերի, 2014 թ.: Պահանջում եմ.

• պարզել կենդանուն խոշտանգած անձանց ինքնություններն ու ներգրավել որպես մեղադրյալներ
• որպես վկա ներգրավել տեսանյութը Youtube համակարգում տեղադրած ՀՀ Աբովյան քաղաքի բնակիչ Թամար Դարբինյանին (Youtube-ին կցված Google+ սոցիալական ցանցի տվյալներով)
• մեղավորներին պատժել օրենքի ամբողջ խստությամբ

Վարչական իրավախախտումների մասին ՀՀ օրենքի 92-րդ հոդվածի ամբողջական տեքստը՝

Հոդված 92. Կենդանիների նկատմամբ դաժան վերաբերմունքը
Կենդանիների նկատմամբ դաժան վերաբերմունքը, որը հանգեցրել է դրանց ոչնչացման կամ խեղման, ինչպես նաեւ կենդանիներին խոշտանգելը`
առաջացնում է տուգանքի նշանակում քաղաքացիների նկատմամբ՝ սահմանված նվազագույն աշխատավարձի երեսնապատիկից մինչեւ հիսնապատիկի չափով, իսկ պաշտոնատար անձանց նկատմամբ՝ ութսունապատիկից մինչեւ հարյուրապատիկի չափով:

Տեսանյութը հասանելի է այստեղ: Զգուշացնում եմ, որ պարունակում է կենդանիների նկատմամբ դաժանության կադրեր, ահավոր ծանր կադրեր են: Ես պահպանել եմ տեսանյութի պատճենը, ու պատրաստ եմ այն տրամադրել ԶԼՄ-ների ու ոստիկանության ներկայացուցիչներին՝ ըստ պահանջի:

Ռուսամոլների քլնգոց (ու լիքը տնտեսական գրաֆիկներ)

Կցանկանայի անդրադառնալ մեր սիրելի ռուսամոլների տեսակետին, թե ՌԴ-ն տարածաշրջանում ՀՀ ամենակարևոր ու անփոխարինելի գործընկերն է: Եկեք հասկանանք, որ եթե Եվրոմիությունն ու ԱՄՆ-ն դադարեցնեն ՀՀ տարածքում իրենց համագործակցության ու ֆինանսավորման ծրագրերը, Հայաստանը կվերադառնա քարի դար: Ընդ որում, ԵՄ-ն ու ԱՄՆ-ն բոլոր հիմքերն ունեն դա անելու համար՝ ԵՏՄ մտնելուց հետո ՀՀ-ն դադարել է արևելյան համագործակցության ծրագրի պրիորիտետային տարածք լինել: Հիմա Իրան-Արևմուտք հարաբերությունների կարգավորումն անհամեմատ ավելի կարևոր է: Ու ոչ ոք, ոչ ռուսամոլները, ոչ էլ ուրիշներն իրավունք չեն ունենա մեղադրել ԵՄ-ն ու ԱՄՆ-ն: Իրենք մեզ ոչինչ պարտք չեն, ի վերջո: Մյուս կողմից, չմոռանանք, որ երկրում տեղի ունեցող իրավական և այլ չարաշահումների դեմ էլ արևմուտքը հանդիսանում է զսպող գործոն այն դեպքում, երբ ժողովրդավարության վիճակը Ռուսաստանում նույնիսկ Հայաստանից ավելի աղետալի վիճակում է:

Իսկ հիմա հիշեցրեք ինձ, ո՞րն էր վերջին ծավալուն ֆինանսավորման ու զարգացման ծրագիրը, որը կատարվել է ՌԴ ֆինանսավորմամբ ու կազմակերպմամբ: Ի՞նչ դրական մասնակցություն է ունեցել ՌԴ-ն ՀՀ զարգացմանը:

• Նույնիսկ ՀՀ Տարածքային կառավարման և արտակարգ իրավիճակների նախարարության կայքը ստեղծվել է USAID համագործակցությամբ.
  http://mta.gov.am/
• Սա USAID-ի Հայաստանում իրականացված ծրագրերի էջն է.
  http://www.usaid.gov/armenia
• Սա ԵԱՀԿ Երևանյան գրասենյակի էջն է.
  http://www.osce.org/yerevan
• Սա Եվրոպական Հանձնաժողովի (ԵՄ գործադիր մարմինը) Հայաստանի հետ համագործակցության էջն է.
  http://ec.europa.eu/europeaid/countries/armenia_en
• Սա Heifer International-ի Հայաստանում սովի դեմ պայքարի ծրագրի էջն է.
  http://www.heifer.org/armenia/

Կարելի է լիքը նման օրինակներ բերել: Պատկերացրեք Հայաստանն առանց այս բոլոր ծրագրերի:

Իսկ հիմա եկեք տեսնենք ՀՀ իրական տնտեսական վիճակը (մինչև վերջին ճգնաժամը, ցավոք): ՀՀ ՀՆԱ-ն 2013 թ. տվյալներով կազմել է 10.43 միլիարդ դոլար: Ստորև բերվում է ՀՀ արտաքին պարտքի փոփոխությունն ըստ տարիների (մլն. ԱՄՆ դոլարներով).

Սա էլ ՀՀ պետբյուջեի դեֆիցիտն է 1996-2015 թթ. (պետբյուջեի դեֆիցիտը նշանակում է, որ պետությունն ավելի շատ փող ծախսում է, քան ստանում, ինչի հաշվին կուտակում է պարտքեր, % ՀՆԱ),

0,7%-ը եղել է նվազագույն դեֆիցիտը, գրանցվել է 2009 թ.: Մնացած դեպքերում, մեր իշխանությունները շարունակել են տապալել ՀՀ տնտեսությունն ու ամեն տարի բացասական, դեֆիցիտով բյուջե են գրանցել:

 Սա ՀՀ պետբյուջեի արժեքն է 1997-2014 միջակայքում՝ մլրդ. ՀՀ դրամով արտահայտված.

ՀՀ պետբյուջեի արժեքը 2014-ին կազմել է մոտ 194 միլիոն 31 հազար 680 ԱՄՆ դոլար: ՀՀ արտաքին պարտքը 2014-ին կազմել է 3 միլիարդ 825 միլիոն 50 հազար ԱՄՆ դոլար: ՀՀ ՀՆԱ-ն 2014 թ. կազմել է 10 միլիարդ 430 միլիոն ԱՄՆ դոլար:

Հիշեցնեմ. ինչքան մեծանում է ՀՆԱ/արտաքին պարտք հարաբերությունը, այնքան մեծանում են պարտքի տոկոսները, որոնք պետք է վճարի պետությունը: Ընդ որում, ՀՆԱ-ի միայն մի մասը՝ հարկերն են պետությանը հասանելի այդ նպատակով, այնպես որ, իրավիճակը միշտ ավելի վատ է, քան թվում է: Երբ ՀՆԱ/արտաքին պարտք հարաբերությունը մոտենում է 1-ի, կամ դառնում ավելի ցածր (արտաքին պարտքը գերազանցում է ՀՆԱ-ն), գործնականում պետության ամբողջ եկամուտը սկսում է ծախսվել պարտքի տոկոսների վճարման վրա, ինչը բերում է դրամական միավորի արժեզրկման (Հունաստանի օրինակը) ու տնտեսության տոտալ կոլլապսի: Սա ՀՀ ՀՆԱ փոփոխությունն է 1996-2015 միջակայքում, մլրդ. ԱՄՆ դոլարով.

Հիմա նորից բարձրացեք ու համեմատեք արտաքին պարտքի աճի դինամիկայի հետ: Տեսնու՞մ եք, մոտավորապես ուր ենք մենք շարժվում:

Ահա թե ինչ ի նկատի ունեմ, ասելով, որ առանց արտաքին ստաբիլիզացնող գործոնների, զարգացման ու համագործակցության ծրագրերի մենք կվերադառնանք քարի դար: Սա պարզապես հռետորաբանական պնդում չէր, այլ ՀՀ տնտեսական վիճակի որոշ գնահատման արդյունք: Միջազգային տնտեսագիտության մասնագետն, իհարկե, ավելի խորը ու մանրամասն կարող էր ներկայացնել իրավիճակը, ռիսկերն ու հեռանկարները: Բայց, ինչպես տեսնում եք, նույնիսկ անզեն աչքին է տեսանելի, որ Հայաստանի տնտեսական վիճակը չափազանց փխրուն է: Իշխանությունները վարում են սխալ տնտեսություն ու կուտակում պարտքեր: Բյուջեն ամեն տարի դեֆիցիտով է: ՀՆԱ/արտաքին պարտք հարաբերությունը կազմում է մոտ 2,727, այսինքն՝ արտաքին պարտքը կազմում է ՀՆԱ մոտ 36,37%-ը: Եթե հարաբերությունը մոտենա 1-ի, այլ խոսքերով՝ %-ը մոտենա 100-ի, մեզ սպասում է տոտալ տնտեսական ճգնաժամ, ՍՍՀՄ քանդվելուց հետո ռուբլու արժեզրկման կարգի արժեզրկում, գնաճ, կոլլապս: Ու, ի տարբերություն Հունաստանի, մենք ԵՄ անդամ չենք, ու մեր «ռազմավարական դաշնակից» Ռուսաստանն ինքը գտնվում է տնտեսական ճգնաժամում: Մեզ ոչ ոք հենց այնպես bail-out չի անի:

Հուսով եմ՝ այս ինֆորմացիան կանցնի մեր ռուսամոլ բարեկամների գլուխների հաստ կեղևներից ու կստիպի ուղեղի ծալքերին մի քիչ աշխատել:

Նեմցովի սպանության կոնտեքստը. քաղաքական սպանությունները Պուտինի օրոք

Ներողություն եմ խնդրում ուշացած գրառման համար՝ այն հետաձգում էի, քանի որ պլանավորում էի լրատվամիջոցների միջոցով հրապարակել: Բայց քանի որ դա հետաձգեց, որոշեցի տեղադրել այստեղ, քանի դեռ այն չի կորցրել իր ակտուալությունը:

2015 թվականի փետրվարի 27-ը նշանավորվեց Մոսկվայի կենտրոնում՝ Մոսկվա գետի մեծ կամրջի վրա ռուս ընդդիմադիր քաղաքական գործիչ Բորիս Նեմցովի սպանությամբ: Կամուրջը գտնվում է Կրեմլի անմիջական հարևանությամբ՝ ուղիղ արևելյան կողմում: Նեմցովը ՌԴ նախկին փոխվարչապետ էր ու, Վլադիմիր Ռիժկովի ու Միխաիլ Կասյանովի հետ միասին, ղեկավարում էր ռուսական ընդդիմադիր РПР-ПАРНАС կուսակցությունը:

Ցավոք, սա ոչ առաջին, ոչ էլ, կարծում եմ, վերջին դեպքն էր Պուտինյան ռեժիմի օրոք իրականացված քաղաքաքական սպանություններից: Այս հոդվածը նպատակ ունի ի մի բերել Նեմցովի սպանությանը նախորդած կոնտեքստն ու նախորդ աղմկահարույց քաղաքական սպանությունները:

Նախ՝ վերհիշենք, որ 1999 թ. օգոստոսի 19-ին Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ Պուտինը նախագահ Բորիս Ելցինի կողմից նշանակվել է ՌԴ փոխվարչապետ, նույն օրը վերանշանակվելով Վարչապետ: Ու, նորից նույն օրը, Բորիս Ելցինը հայտարարեց, որ Պուտինին ցանկանում է տեսնել որպես իր հաջորդ նախագահ: Պուտինի նախարարների կաբինետի կազմը որոշեց ոչ թե ինքն, այլ նախագահի ադմինիստրացիան: 1999 թ. դեկտեմբերի 31-ին Ելցինն անսպասելիորեն հրաժարական տվեց, ու Պուտինը, ՌԴ Սահմանադրության համաձայն, դարձավ ՌԴ գործող նախագահ: Նույն օրը Պուտինը ստորագրեց իր առաջին նախագահական հրամանագիրը՝ «ՌԴ նախկին նախագահի ու նրա ընդանիքի անդամների համար երաշխիքների մասին»: Ըստ հրամանագրի, պաշտոնաթող նախագահի ու նրա մերձավորների նկատմամբ չէին հարուցվելու կոռուպցիայի մեղադրանքներ: 2000 թ. փետրվարի 12-ին հրամանագիրը փոխարինվեց նույն պարունակությամբ ֆեդերալ օրենքով:

Ընդդիմադիր կոնֆորմիզմ

Երբեք չեմ հասկացել, թե ինչպես կարող է մեկը հույս ունենալ, թե միտինգներով ու լոզունգներով սահմանափակվող քաղաքական պայքարը բացի նոր միտինգներից ու լոզունգներից ուրիշ արդյունքի կարող է բերել:

Եթե նույնիսկ ամբողջ պասսիվ, չկողմնորոշված մասսան դուրս գա փողոց, Սերժը չի ասելու՝ լավ, ժող, կներեք, ես սխալ էի, իշխանությունը ձեզ, ու ցրվենք տներով: Սերժը կարող է լավագույն դեպքում այնքան ժամանակ անտեսել այդ մարդկանց, մինչև իրենք հոգնեն ու գնան տներով: Վատագույն դեպքում կարող է բերել էսկալացիայի, քանի դեռ իր համար վտանգավոր մասսա չի հավաքվել, տրորել այդ շարժումն, ահաբեկել ու ցրել:

«Մենք զոհեր չենք ուզում» տեսանկյունը գեղեցիկ է հնչում, մինչև փորձում ես հասկանալ, թե այն իրականում ինչ է նշանակում. «մենք գիտենք, որ ինչքան ավելի մեծ վտանգ ներկայացնենք ռեժիմի համար, այնքան ռեժիմը ստիպված է լինելու ավելի կտրուկ ու բռնի քայլերի գնալ մեր նկատմամբ: Դրա համար մենք ռեժիմի համար կներկայացնենք փոքր, բայց կայուն վտանգ, ոչ այնքան ռեալ, որ ռեժիմը մեր դեմ կոշտ քայլերի գնա, բայց, համենայն դեպս, կպայքարենք հանուն պայքարելու ու խիղճներս մաքուր կլինի»: Ի՞նչ է սա, եթե ոչ հասարակ քաղաքական կոնֆորմիզմ. մենք գիտակցաբար կտապալենք օպոզիցիոն շարժումը, ռեժիմի հետ լուռ պայմանավորվածությամբ, ինչի փոխարեն ռեժիմը մեր վրա չի կրակի:

Նման ընդդիմությունն անվանում են համագործակցող (cooperative): Այն կանխատեսելի է, անատամ, միգուցե տհաճ ռեժիմին, բայց ոչ ավելին: Նման ընդդիմությունից չի կարելի սպասել հաղթանակ, երբեք: Ու նման ընդդիմությունը, բնականաբար, իր մեղքերը բարդելու է մարդկանց փոքրաթիվ կամ պասիվ լինելու վրա, ռեժիմի քրեաօլիգարխիկ լինելու վրա և այլն: Բայց այս մարդիկ երբեք ու ոչ մի հանգամանքներում չեն գնալու մինչև վերջ:

Իրականում այս ընդդիմությունը ռեժիմի լավագույն ընկերն է, նամանավանդ երբ փորձում է մոնոպոլիզացնել արմատական ընդդիմության իր դերը:

Իսկ ռեժիմը Սերժը հո չի: Սերժը, հնարավոր է, ինքը վաղուց հրաժարական տված լիներ, եթե կարողանար: Չէ, Սերժին ովքեր դրել են իշխանության գլուխ, ու նրա միջոցով կառավարում են երկիրը՝ լինեն դա տեղական, թե ռուսական քրեաօլիգարխիկ ուժերը, իրենք էլ Սերժից պահանջելու են մնալ իշխանության գլուխ: Որովհետև Սերժն իրենց մարդն է: Մի քիչ թպրտա՝ ինչպես պահում էին, այնպես էլ կվռնդեն:

Մյուս կողմից՝ ընդդիմության ներքին կոնֆլիկտներն ինձ ընդհանրապես անհասկանալի ու աբսուրդ են թվում: Կարծես մազոխիստների մրցույթ լինի, որտեղ մի քանի քաղաքական ուժեր պայքարում են ամենաանարդար հալածվածի էքսկլյուզիվ դերի համար: Նամանավանդ երբ իրենցից ոչ մեկը իշխանության հասնելու ոչ մի ռեալ ուղի չի կարող նշել, բայց կարող է նշել հազարավոր պատճառներ, թե ինչու են մնացած ընդդիմադիր ուժերը պակաս ընդդիմադիր, քան ինքը: Միանգամից սա է միտքս գալիս.

Մյուս կողմից, ոչ ոք չունի քաջություն օրինակ վերցնելու հաջողության հասած ազատագրական շարժումներից ու նրանց հաջողություններից ու սխալներից օգտվել: Բազմիցս բերել եմ Մայքլ Քոլինսի օրինակը. Իռլանդիայի ազատագրման շարժումը հաջողության հասավ միայն նրա շնորհիվ, որ Քոլինսը չենթարկվեց հեղափոխական կառավարության իշխանությանը՝ թույլ տալ, որ իրենց ձերբակալեն, ժողովրդի դժգոհությունը հարուցելու նպատակով: Փոխարենը ինքը թաքնվեց, իսկ հետո սկսեց ընդհատակյա պարտիզանական պայքար: Ու, արդյունքում, այդ պայքարն ազատեց Իռլանդիան, բացի Ուլստերից, Բրիտանական իշխանությունից:

Իհարկե, մեզ մոտ այդ մոդելն ավելի դժվար կլինի կիրառել, քանի որ չկա միջազգային կոնֆլիկտ ու շատ ավելի դժվար ու ինչ-որ տեղ անհեթեթ է պարտիզանական պայքար անց կացնել մի երկրում, որտեղ բոլորն իրար ճանաչում են: Բայց Քոլինսի առնվազն գաղափարը, որ պետք է մերժել պասիվ «ձերբակալեն մեզ՝ մարդիկ իմանան, թե իրենք ինչ վատն են», «ծեծեն մեզ՝ մարդիկ իմանան, թե իրենք ինչ վատն են», շատ արժեքավոր դաս է. մարդիկ շատ լավ գիտեն, թե ռեժիմն ինչ վատն է: Պետք է մտածել ռեժիմն իշխանությունից վռնդելու, ոչ թե ռեժիմի նկատմամբ moral high ground ձեռք բերելու մասին:

Ահա թե ինչու եմ ես ինձ 2013-ից հետո զգալի չափով առանձնացրել ներկայիս ընդդիմադիր շարժումներից. իմ տեսանկյունից, իրենք ոչ մի տեղ չեն գնում: Պետք է այլընտրանք այս ամենին: Կոշտ, կոնֆորմիզմից զուրկ, մինչև վերջ գնալու պատրաստ այլընտրանք, ու խոսքը նույնիսկ Շանթի «ես բանտ կնստեմ ձեր մեղքերի համար» տարբերակն ընդունելի չի: Պիտի լինի իրատեսական ուղի, որը ռեժիմին կզրկի իշխանության իր լծակներից ցանկացած գնով:

Նյուէյջոլոգիա, մաս վեցերորդ. բրետարիանիզմ, օդակերներ, պրանայոբներ

(նախորդ մասն՝ այստեղ)

Ընդհանուր առմամբ, բրետարիանիզմի մասին (breatharianism) ես վաղուց էի ցանկանում գրել, բայց կամ թեման ակտուալ չէր թվում, կամ բուսակերներին դեռ չէի անդրադարձել, կամ էլ ուրիշ գործեր էին առաջանում:

Ի՞նչ է բրետարիանիզմը: Այն նյուէյջերական պսևդոգիտական համոզմունք է, որ մարդը կարող է գոյատևել առանց սնունդի, որոշ դեպքերում՝ նաև առանց ջրի, ու շարունակել իր նորմալ կենսագործունեությունը ցանկացած ժամանակ: Չշփոթել պասերի ու ծոմերի հետ: Ըստ բրետարիանների, մարդը կարող է իր կենսագործունեության համար անհրաժեշտ նյութերը ստանալ շնչառության միջոցով կամ արևի լույսից:

Ընդհանուր առմամբ, բրետարիանիզմը կապված է արևելյան պրակտիկաների ու հավատալիքային համակարգերի արևմուտքում տարածման հետ, որոնց սխալ, պարզեցված ընկալումն ու ոչ կոմպետենտ «գուրուները» կարող են շատ վտանգավոր, նույնիսկ մահացու ելքերի հասցնել միամիտ մարդկանց:

Ինչևէ, ես ինքս խորհուրդ չէի տա ձեզ բրետարիանիզմով զբաղվել, եթե ձեր վրա տերևներ չեն աճում, կամ եթե չեք որոշել ինքնաոչնչացման միջոցով նպաստել մոլորակի գերբնակեցման խնդրի լուծմանը:

Այո, որոշ վկայություններ պնդում են, որ բուդդիստական վանականները խորը մեդիտացիայի մեջ կարող են երկար ժամանակ յոլա գնալ առանց սնունդի, ջրի ու շարժվելու: Իհարկե, անշարժ մեդիտացիայի մեջ գտնվելը դժվար է անվանել լիարժեք կենսագործունեություն: Փոքրացնելով էներգիայի ծախսը, օրգանիզմի էներգիա ստանալու կարիքն էլ է փոքրանում: Բայց եկեք նաև համաձայնենք, որ դա չի նշանակում, թե բուդդիստական վանականները օդից կամ լույսից սնունդ են ստանում: Ու նաև համաձայնենք, որ մենք օրվա մեծ մասն անշարժ մեդիտացիայի մեջ անց կացնող բուդդիստական վանականներ չենք ու, մեծ առումով, չենք կարող գիտակցաբար կառավարել մեր նյութափոխանակությունը:

Փոքրիկ նկատողություն սեփական փորձից

Ծիծաղը ծիծաղ, բայց սովը բավականին լուրջ ու վտանգավոր երևույթ է:

2013 թ. նախագահական ընտրությունների կեղծմանը հաջորդած ցույցերի ժամանակ ես ինքս 6 օր հացադուլ եմ արել, ու մոտավոր կարող եմ ասել, թե ինչ է զգում մարդն առանց ուտելիքի տևական ժամանակ մնալու դեպքում: Իհարկե, ես հաշվի էի առել, որ երիկամների ֆունկցիան պահպանելու, ճարպաշերտից առանձնացող ու օրգանիզմ մտնող թույներից ու ջրազրկումից խուսափելու համար պետք է անընդհատ ջուր խմել: Ու բնականաբար գիտակցում էի, որ օրգանիզմս ամբողջ հացադուլի ընթացքում դրսից սնուցում չի ստանալու՝ լինի դա օդից, լույսից, թե ջրից: Երկրորդ օրվանից հետո ես կորցրեցի սովի զգացողությունը: Բայց, փոխարենը, ամեն օր ավելի ու ավելի խորը զգում էի մկանային թուլություն, սրտի աշխատանքն արագանում էր:

Որպեսզի հասկանաք սովի պրոցեսը, հիշեք, որ մեր օրգանիզմը բավականին զարմանալի երևույթ է: Այն ունի էներգիայի պաշարներ՝ ճարպային շերտի տեսքով: Երբ օրգանիզմը սնունդ չի ստանում, օրգանիզմը սկսում է այն օգտագործել: Հետո, երբ ճարպային շերտը սպառվում է, օրգանիզմը սկսում է օգտագործել մկանային սպիտակուցը: Հետո՝ ոսկորները: Փորձում է կենդանի պահել առաջնային ֆունկցիաները՝ երկրորդայինների հաշվին: Այդ ընթացքում օրգանիզմը գործում է լրացուցիչ ծանրաբեռնվածության ռեժիմում: Երբ հյուծվածությունը հասնում է կրիտիկական աստիճանի, ներքին օրգանները դադարում են աշխատել ու մարդը մահանում է:

Հացադուլի առաջին օրվանից, ուժերս փորձելու համար, ես Ազատության հրապարակից քայլում էի դեպի ԵՊՀ ու վերադառնում: Վեցերորդ օրը ես չկարողացա դա անել առանց կողմնակի օգնության:

Հացադուլը սկսելով 60 կիլոգրամ քաշով՝ հացադուլի ավարտին ես կշռում էի 52 կիլոգրամ:

Ջասմուհին

Իսկ հիմա տեսնենք, պրակտիկ օրինակի վրա, թե ինչի է բերում ինքդ քեզ բուդդիստական վանական երևակայելը: Հայտնի պրանայոբ Էլեն Գրիվը, առավել հայտնի որպես Ջասմուհին, հաճախ ելույթ է ունենում նյուէյջերական կոնֆերենցիաներին, լեկցիաներ է կարդում օդով սնվելու մասին ու, սեփական պնդմամբ, ամիսներ կարող է յոլա գնալ շատ քիչ  սնունդով կամ ընդհանրապես առանց սնունդի: Իր պնդմամբ, վերջին 14 տարիների ընթացքում ինքը սնունդից ստացել է օրեկան 300 կալորիա (Սպորտային բժշկության ամերիկյան քոլեջը որպես թույլատրելի մինիմում նշում է 1800 կալորիա՝ տղամարդկանց համար, 1200 կալորիա՝ կանանց համար): Հարցազրույց վերցնողները տեսան, որ Էլենի սառնարանը լի էր սնունդով, բայց Էլենը պնդեց, որ սառնարանի ուտելիքն իր ամուսնու ու երեխաների համար է:

Իհարկե, նյուէյջերի պատկերն ամբողջական չէր լինի եթե տիկինը չպնդեր, որ իր գիտելիքներն ինքը ստացել է հին, առասպելական, մերից անհամեմատ ավելի զարգացած, հանելուկային, բայց անհայտ կորած քաղաքակրթությունից ու վերակենդանացնում է իրենց ավանդույթները: Պատկերն ամբողջականացրեց «The Legend of Atlantis: Return of the Lightmasters» վավերագրական ֆիլմը: Նայեք, բավականին զվարճալի է:

Ու, բնականաբար, կային մարդիկ, ովքեր որոշեցին ստուգել Էլեն Գրիվի պնդումները: Ավստրալիական «60 Minutes» հաղորդումը առաջարկեց ցուցադրել, տեսախցիկների հսկողության տակ, իր առանց սնունդի յոլա գնալու ունակությունը: Արդեն 48 ժամից վերահսկող բժիշկ Բերես Վենքը նկատեց Էլենի մոտ բարձր ճնշում, ստրես ու սուր ջրազրկման սիմպտոմներ: Էլենը պնդեց, որ դա «աղտոտված օդի» հետևանք է, ինչից հետո իրեն տեղափոխեցին լեռնային հանգստավայր: Էլենը կորցրել էր վեց կիլոգրամ քաշ, բիբերը լայնացած էին, սրտի զարկերի արագությունը նախնականից երկու անգամ աճել էր, խոսքը դանդաղել էր: Նկարահանումների չորրորդ օրը բժիշկը, կողմերի համաձայնությամբ, պահանջեց դադարեցնել փորձը, քանի որ այն կարող էր բերել մահացու ելքի:

Սա էլի կլիներ զվարճալի, եթե Էլենի գրքերը, լեկցիաներն ու ֆիլմերը լուրջ չընդունվեին բազմաթիվ նյուէյջերների կողմից: Զվարճանքն ավարտվեց, երբ Ջասմուհինի հետևորդները սկսեցին մահանալ թերսնումից ու ջրազրկումից, ու 2012 թ. տվյալներով երեք մահ էր գրանցված, որոնք ուղղակիորեն կապված էին իր ուսմունքի հետ: Լանի Մարսիա Ռոսլին Մորրիսը, 53 տարեկան, Մելբուռն քաղաքից, մահացավ 1999 թվականին: Ջասմուհինը, ինչ եք կարծում, ընդունե՞ց իր պատասխանատվությունը: Ոչ, նա պնդեց, որ մեղավորը մահացածն էր, ու հավանաբար «նրա բրետարիանիզմը չէր բխում ճիշտ մոտիվացիայից»: Նույն բացատրությունը բերեց նաև, երբ Շոտլանդիայում նույն թվականին մահացավ 49-ամյա Վերիտի Լիննը: 2012 թ. գրանցվեց ևս մի զոհ՝ Շվեյցարիայում: Նույն արդարացումը:

Այլ կերպ ասած, Ջասմուհինը պատրաստ է վերցնել ձեր փողը, բայց չի պատրաստվում իր վրա վերցնել պատասխանատվությունը, եթե ձեզ ինչ-որ բան պատահի իր ուսմունքների հետևանքով:

Դրա հայկական տեսակը

Հայկական նյուէյջը ընդհանուր առմամբ աչքի է ընկնում իր էկլեկտիզմով, որը ժառանգել է Ռուսաստանից: Այլ կերպ ասած, մարդիկ եթե քարոզում են մի ոչ ադեկվատ երևույթ, կարող եք վստահ լինել, որ նրանք կքարոզեն բոլոր հարակից ոչ ադեկվատ երևույթները: Օրինակ՝ դիետոլոգ Հայկազ Սարգսյանը: Ինքն իրեն անվանում է բժիշկ-սննդաբան, քարոզում է ինչպես վեգանություն, հումակերություն, այնպես էլ բրետարիանիզմ: Իսկ այս հոդվածում նա նույնիսկ պնդում է, որ քաղցի զգացողությունը հիվանդություն է:

Նախ՝ ինձ հայտնի չի, արդյոք բժշկական համալսարանում կա սննդաբանության ֆակուլտետ ու արդյոք կա բժիշկ-սննդաբանի մասնագիտություն, համենայն դեպս, ԵՊԲՀ պաշտոնական կայքում այն չի նշված: Եվ եթե չկա, ինչպե՞ս է մեր դիետոլոգ Հայկազը ստացել իր բժշկական պրակտիկա իրականացնելու լիցենզիան: ՀՀ Լիցենզավորման մասին օրենքի 46-րդ հոդվածը պնդում է, որ

Հոդված 46. Առանց լիցենզիայի լիցենզավորման ենթակա գործունեությամբ զբաղվելը
1. Արգելվում է առանց լիցենզիայի զբաղվել սույն օրենքով նախատեսված լիցենզավորման ենթակա գործունեության տեսակներով:
Առանց լիցենզիայի սույն օրենքով նախատեսված լիցենզավորման ենթակա գործունեությամբ զբաղվելն առաջացնում է օրենքով նախատեսված պատասխանատվություն:
2. Լիցենզավորված անձի կանոնադրությունում կամ պետական գրանցման վկայականում լիցենզավորված գործունեության տեսակի մասին գրառման բացակայությունը չի կարող համարվել լիցենզիայի պահանջների կամ պայմանների խախտում, ինչպես նաեւ չի կարող առաջացնել որեւէ պատասխանատվություն:

Լիցենզավորման ենթակա գործունեությունների ցանկում հինգերորդ կետը հետևյալն է՝ «կազմակերպությունների կամ անհատ ձեռնարկատերերի կողմից բժշկական օգնության եւ սպասարկման իրականացում»:

Միգուցե իմ կողմից անպատասխանատվություն է սահմանափակվել միայն զգույշ տեղեկացմամբ, երբ գործ ունենք պոտենցիալ վտանգավոր մարդու հետ: Հնարավոր է, որ ավելի ճիշտ կլիներ ստուգել, ինչ բնույթի բժշկական պրակտիկա է ներկայացնում իրեն բժիշկ անվանող, բայց իր կվալիֆիկացիայի նկատմամբ կասկած ներշնչող մարդն ու, իրավախախտումներ հայտնաբերելու դեպքում, հասնել իր գործունեության իրավական կասեցմանը: Ինչևէ, դա չի կարելի անել առանց մասնագետ բժշկի ու իրավաբանի հետ խորհրդակցելու՝ նախ վտանգը, հետո՝ իրավական կողմը լիարժեք հասկանալու համար: Ի տարբերություն Հայկազի, ես չեմ կարող սահմանափակվել ինձ հոգեբույժ-նյուէյջոլոգ հայտարարելով ու դրա հիման վրա իմ հեղինակավորագույն կարծիքը հայտնելով:

Ինչևէ, հենվելով սննդաբան Հայկազի ելույթների ու ֆեյսբուքյան էջում հայտարարությունների վրա, կարող եմ որոշ վստահությամբ ասել, որ գործ ունենք պսևդոգիտություն տարածող ու պոտենցիալ որոշակի վտանգ ներկայացնող մարդու հետ:

Եզրահանգում

Պրանայոբությունը վտանգավոր պրակտիկա է, բայց, ինչպես նյուէյջի մնացած դեպքերում, այն շահութաբեր է մարդկանց համար, ովքեր այն քարոզում են: Եթե ձեզ մոտ միտք առաջանա այն մասին, որ դուք կարող եք օդով կամ լույսով սնվել ու նորմալ կենսագործունեություն ապահովել, ձեր սեփական սխալը կարող եք ստուգել հետևյալ կերպ. փորձեք քաշ հավաքել՝ առանց սնվելու: Մեկ օր ընդամենը: Կտեսնեք, որ քաշը չսնվելու դեպքում միայն պակասում է: Փորձեք ֆիզիկական վարժություններ անել օրվա ընթացքում՝ ոչ շատ ծանր: Կտեսնեք, որ երեկոյան արդեն բավականաչափ հյուծված եք, ու այն, ինչ առավոտյան նորմա էր, երեկոյան դառնում է տառապանք: Հիշեք, որ նույնիսկ երեք օրն առանց ջրի կարող է մահացու լինել: Սնվեք առողջ ու համեղ, ու սննդին մի վերաբերվեք նույն կերպ, ինչպես քյառթուները վերաբերվում են կանացի սեռականությանը:

Ադիոս :) ու ողջ եղեք:

Ռեպորտի էթիկան սոցիալական ցանցերում

Սովետի ժամանակ բավականին տարածված պրակտիկա կար. մեկի հետ վատ էիր՝ «անոնիմկա-կլյաուզա» էիր գրում մեծն պարտիային, թե այդ մարդը հակասովետական գործունեությամբ է զբաղվում, իրեն սկսում էին ճնշել, «փակել»: Նման ստուկաչներն այնքան քիչ չէին, ինչքան թվում է. հարցրեք ձեր ծնողներին, իրենք իրենց շրջապատի «կլյաուզնիկներին» կհիշեն:

Մյուս կողմից, որպեսզի սոցիալական ցանցը չվերածվի ատելության, բռնության քարոզի, սպառնալիքների ու հալածանքների վայրի, կա ռեպորտի ֆունկցիա՝ նման անցանկալի վարքից խուսափելու համար: Այսպիսով, եկեք քննարկենք, թե ինչ է պետք անել, եթե հանդիպում եք սոցիալական ցանցում ձեզ համար անցանկալի վարքի:

Նախ տվեք ինքներդ ձեզ այս հարցերը.

1. Պոռնոգրա՞ֆիա է
2. Բռնության քարո՞զ է
3. Hate speech/դիսկրիմինացիայի կո՞չ է
4. Պարունակու՞մ է, ասենք, բռնության տեսարաններ
5. Սպա՞մ է, կամ վիրուս, կամ նման մի բան

Եթե բոլոր հարցերի պատասխանը «ոչ» է, ու դիմացինի գրածը ձեզ պարզապես դուր չի գալիս, համաձայն չեք, կոնֆլիկտ ունեք իր հետ, կամ նման մի բան, ապա իրեն ռեպորտելն ու առավել ևս ձեր ընկերներին ռեպորտի կոչ անելը ձեզ բնութագրում է որպես հասարակ կլյաուզնիկ: Որովհետև դուք կեղծ պատճառով ռեպորտ եք անելու մարդուն, ով սոցիալական ցանցի կանոնակարգը չի խախտել ու ձեր չափ իրավունք ունի այնտեղ գտնվել:

Ինչևէ, նույնիսկ այդ իրավիճակում կա ռեպորտելուն այլընտրանք: Մատով մերսող, նուրբ շարժումներ արեք հետանցքի շրջանում, փորձեք մեղմացնել այնտեղ այրոցի զգացողությունը: Եթե չօգնի, փորձեք հակաայրոցային մոմիկներ:

Մի եղեք սովետի շրջանի կլյաուզնիկների նման: Ազատ խոսքը կարող է ձեզ դուր չգալ: Հենց դրանով էլ այն ազատ է: Այն պարտավոր չի ձեզ դուր գալ: Եթե այն անմիջականորեն ձեզ չի սպառնում, սպառնալիք, հանցագործության կոչ չի պարունակում, դուք ոչ մի իրավունք չունեք դիմացինին լռեցնել: Նման վարքը պարզապես ողորմելի է ու ձեզ դարձնում է հարգանքի ոչ արժանի:

Արևմտյան հեքիաթների ադապտացիան ու պրոպագանդան ԽՍՀՄ-ում

Վերջերս ի մի բերելով ավելի վաղ արած նշումներս, նկատեցի հետաքրքիր օրինաչափություն, որը ավելի ու ավելի շատ սկսեց հաստատվել: Օրինաչափությունը վերաբերում էր խորհրդային շրջանի երեք տարածված մանկական գրքերի՝ Ալեքսեյ Տոլստոյ, «Ոսկե Բանալին կամ Բուրատինոյի արկածները», Ալեքսանդր Վոլկով, «Զմրուխտե քաղաքի հրաշագործը», Կոռնեյ Չուկովսկի, «Բժիշկ Այբոլիտը»:

Խնդիրը նրանում էր, որ երեք աշխատանքներն էլ օրիգինալ պատմություններ չէին: «Ոսկե Բանալին» (1936) Կառլո Կոլլոդիի «Պինոկիոյի արկածների» (1883) մշակում էր, «Զմրուխտե քաղաքի հրաշագործը» (1939)՝ Ֆրենկ Լ. Բաումի «Օզի հիասքանչ հրաշագործը» (1900) մանկական վեպի, «Բժիշկ Այբոլիտը» (1936)՝ Հյու Լոֆտինգի «Բժիշկ Դուլիտլի ճանապարհորդությունները» (1920) գրքի:

Նիկոլայ Նոսովն իր «Անգետիկի» նկատմամբ մի քիչ ավելի օրիգինալ մոտեցում էր ցուցաբերել՝ կանադացի նկարիչ Պալմեր Կոքսի կոմիքսնեի հերոսի համար նոր արկածներ էր գրել, ոչ թե վերամշակել ու սովետականացրել արդեն գրվածը:

Եկեք տեսնենք, թե հենց ինչ են «մշակել» մեր հեղինակները: Ավելի ճիշտ, համեմատենք օրիգինալ ու մշակված գրքերը:

Կոլլոդիի Պինոկիոն չար երեխա է, որն աստիճանաբար սովորում է իր շրջապատին լավ վերաբերվել, ինչի շնորհիվ իրեն պարգևատրում են իսկական մարդ դարձնելով: Կոլոդդիի Մանջեֆուոկոն (որի համարժեքն է Տոլստոյի Կարաբաս Բարաբասը) հակասական կերպար է, բայց ոչ Կարաբասի նման «չար կապիտալիստական էքսպլուատատոր»: Օրինակ, նա հինգ ոսկեդրամ Պինոկիոյին տալիս է ոչ թե շահամոլական նկատառումներով, այլ որովհետև Պինոկիոն պատմում է, որ ինքն ու իր հայր Գեպատոն աղքատ են: Բուրատինոն, ի հակառակ Պինոկիոյի, ի սկզբանե այդքան բացասական կերպար չի, ու աստիճանաբար ոչ թե դառնում է ավելի մարդկային ու զգայուն, այլ, եթե տիկնիկ մնալը համարենք հավերժական երիտասարդության սիմվոլ, վերածվում է «հավերժական երիտասարդ կոմսոմոլի»: Նա չար կապիտալիստ Կարաբասի տիկնիկներին համոզում է գնալ ու իրենք՝ կոմունիստական տիկնիկային թատրոնը բացել, ինչն ավարտվում է Կարաբասի կապիտալիստական համակարգի անկմամբ: Դե ֆակտո, Կոլլոդիի «բարի, լսող երեխա եղիր, թեչէ կպատժվես» խրատաբանությունը վերածվում է «իսկական կոմունիստը պետք է զբաղվի պրոլետարիատի մեջ դասային գիտակցություն արթնացնելով ու կոմունիստական կարգեր հաստատելով» խրատաբանության:

«Զմրուխտե քաղաքի հրաշագործը» գրքին թղթային տարբերակով ծանոթ չէի, մինչև չդիտեցի նրա սովետական տիկնիկային էկրանավորումը: Հետո կարդացի գիրքը: Այստեղ հեղինակ Վոլկովն ավելի քիչ է ձգտել օրիգինալության ու մանր, ոչ էական փոփոխություններ է մտցրել, որոնք ավելի շատ Բաումի նկատմամբ անշնորհք վերաբերմունքի մասին են խոսում, քան «ադապտացիայի» բնույթի: Բայց երբ հասնում ենք գրքի այն մասին, որտեղ Արևմուտքի Չար Վհուկը բանտարկում է Դորոտիին (Բոլկովի մոտ՝ Էլլիին) իր ամրոցում, հանկարծ Վոլկովի Էլլին ու խոհարարը սկսում են... Վհուկի ծառաներին մղել հեղափոխության: Վոլկովի գիրքն օրիգինալի հետ համեմատ բավականին ողորմելի նմանակում է, ինչի պատճառով մեծ մասամբ մոռացվել է հետսովետական շրջանում:

Այբոլիտը Դուլիտլից ավելի է հեռացել, մանկական արկածային պատմությունից վերածվելով խրատականի, ինչով Չուկովսկին հաճախ է աչքի ընկնում: Բայց երևի երեքից ամենաանմեղ օրինակը սա է:

Ինչի մասին էր խոսքը: Խորհրդային շրջանում պաշտոնական պրոպագանդան ուղղված էր գիտության ոլորտում ռուս կամ խորհրդային գիտնականներին ամեն ինչ վերագրելուն: Չէր խոսվում այն մասին, որ Մենդելեևի պարբերական աղյուսակին նախորդել էին Լավուազիեի և այլոց պարբերական աղյուսակներն, ու որ Մենդելեևին զուգահեռ ոչ լիարժեք պարբերական աղյուսակ է հրատարակել գերմանացի քիմիկոս Ջուլիուս Լոթար Մեյերը: Լոբաչևսկու երկրաչափության մասին խոսելիս դասագրքերում չէր հիշատակվում, որ ոչ էվկլիդյան երկրաչափության հայտնագործությունը կապված է երեք անունների՝ Գաուսի, Լոբաչևսկու ու Բոլյայի: Ընդ որում, երեքից առաջինը Գաուսն էր, բայց լայն հասարակությանը տեսությունը ներկայացրեց հենց Լոբաչևսկին: Քանի որ Գաուսը Լոբաչևսկու հրապարակումները բարձր էր գնահատում, գրագողության մասին խոսք լինել չի կարող: Բայց մենք խոսում ենք ոչ թե Լոբաչևսկու վատ գիտնական լինելու մասին, ինչը շատ անարդար կլիներ տաղանդավոր մարդու նկատմամբ, այլ հայտնագործության մոնոպոլիզացիայի: Պետրովսկու հոգեբանության դասագրքում հոգեբանության հայտնագործությունը որպես գիտություն վերագրվում է Պավլովին: Գնահատելով Պավլովի կողմից պայմանական ռեֆլեքսների մեխանիզմի հայտնագործությունը, պետք է նշել, որ հոգեբանության արմատները գալիս են դեռ հին հույներ Արիստոտելի ու Գալենի դիտարկումներից, ինչն արդարացի նշում է ժամանակակից հոգեբանության հայր Զիգմունդ Ֆրեյդը:

Ընդ որում, մոնոպոլիզացիան առավել հատուկ էր կրթական կամ մանկական նյութերին՝ «ուղեղ լվալանու» տարիքներին: Բայց, փաստորեն, ԽՍՀՄ-ում գողանում էին ոչ միայն «արտասովետական» գիտության ձեռքբերումները (ֆիքսենք, որ խորհրդային բազմաթիվ հայտնագործություններ «կապիտալիստական» հայտնագործությունների կլոններ էին՝ ինչպես սովետական ֆոտոապարատները պատճենահանում էին Leica-ի և այլ ապարատներ, օբյեկտիվները՝ Carl Zeiss Biotar ու Jenna օբյեկտիվները, Электроника БК համակարգիչները IBM PC-ի կլոններ էին և այլն), այլ նաև արտասահմանյան գրողների աշխատանքները, դրանք հարմարեցնում «հեռափոխական-պրոլետարական» մտածելակերպին ու օգտագործում «պիոներական» սերունդ մեծացնելու համար:

Այնպես որ, զարմանալի չի, որ մեր մեջ դեռ սեպի նման խրված է սոցիալիստական մտածելակերպը. մեզ հեքիաթի մակարդակի վրա այդպես են դաստիարակել: Այնպես որ, եթե ցանկանում եք ձեր երեխաներին լավություն անել, մի կարդացեք նրանց համար խորհրդային հեքիաթներ: Գտեք լավ գրքեր (Katherine Paterson, «Bridge to Terabithia», Paul Gallico, «Jennie», Walter Macken, «Rain on the Wind», Robert C. O'Brien, «Mrs. Frisbie and the Rats of NIMH»` եթե իմ ցանկը ձեզ չափազանց մռայլ թվա, լավ գրքերի ցանկ ինքներդ կարող եք կազմել), թող դրանք շոշափեն բարդ, զգայուն թեմաներ, ինչպիսիք են վախը հաղթահարելն ու սեփական «եսը» գտնելը, բարդ իրավիճակներ, կորուստ հաղթահարելը, թող դրանք ձեզ էլ մտածելու տեղիք տան: Հիշեք, եթե դուք համարում եք, որ ձեր երեխան հիմար է ու նրան պետք է պրիմիտիվ, հիմար գրքր կարդալ, նա, հնարավոր է, այդպիսին էլ մեծանալ: Ու բացի ձեզանից ոչ ոք դրա մեջ մեղավոր չի լինի: