Quoth the Raven

Գիտեմ, որ վաղուց չեմ գրել, բայց կարծես թե վերադառնալու ժամանակն է: Վերադարձս սկսենք այսպիսի լավ բանով.

Բլեյք

To see a world in a grain of sand
And a heaven in a wild flower,
Hold infinity in the palm of your hand,
And eternity in an hour.

Robert Burns, "Tam Lin"

O I forbid ye, maidens a',
That wear gowd on your hair,
To come, and gae by Carterhaugh,
For young Tom-lin is there.

There's nane that gaes by Carterhaugh
But they leave him a wad;
Either their rings, or green mantles,
Or else their maidenhead.

Janet has kilted her green kirtle,
A little aboon her knee;
And she has broded her yellow hair
A little aboon her bree;
And she's awa to Carterhaugh
As fast as she can hie.

When she came to Carterhaugh
Tam Lin was at the well,
And there she fand his steed standing
But away was himsel.

She had na pu'd a double rose,
A rose but only tway,
Till up then started young Tom-lin,
Says, Lady, thou's pu' nae mae.

Why pu's thou the rose, Janet?
And why breaks thou the wand?
Or why comes thou to Carterhaugh
Withouthen my command?

Carterhaugh it is is my ain,
My daddy gave it me;

I'll come and gae by Carterhaugh
And ask nae leave at thee.'

Janet has kilted her green kirtle,
A little aboon her knee;
And she has broded her yellow hair
A little aboon her bree;
And she's awa to Carterhaugh
As fast as she can hie.

Four and twenty ladies fair
Were playing at the ba,
And out then cam fair Janet,
Ance the flower amang them a'.

И опять мне снится одно и то же

И опять мне снится одно и то же:

За моим окном мерно дышит море,

И дрожит весь дом от его ударов,

На моем окне остаются брызги,

И стена воды переходит в небо,

И вода холодна, и дна не видно,

И корабль уже здесь, и звучит команда,

И ко мне в окно опускают сходни,

И опять я кричу: "Погодите, постойте!"

Я еще не готов, дайте день на сборы,

Дайте только день, без звонков телефона,

Без дождя за окном, без вчерашних истин,

Дайте только день!» Но нет, не слышат...

Отдают концы, убирают сходни,

И скрипит штурвал, и звучит команда,

(На моем окне остаются брызги)

И на миг паруса закрывают небо,

И вода бурлит, и корабль отходит...

Я стою у окна и глотаю слезы,

Потому что больше его не будет...

Остается слякоть московских улиц,

Как на дне реки, фонарей осколки.

А еще прохожих чужие лица.

И остывший чай. И осенний вечер

Андрей Макаревич

Երկու տարի է՝ բանաստեղծական առումով չոր էի, բայց կարծես թե ինչ-որ բան հասունանում է))) օրվա ընթացքում կաշխատեմ:

«Я поднимаю знамя,

Как Милтоновский Дьявол:

Пошел против отца

И против мира,

Против всего, что есть и чего нет,

Лишь бы не приклонять колено

Никому -

Лучше править в Аду,

Чем служить в Раю».

Շատ հում նյութ է (երևի ավելորդ կլինի ասել, որ սա միայն գաղափար է, ու որ վերջնական արդյունքը կտրուկ տարբերվելու է), բայց ուրախ եմ, որ միտք ու ոգեշնչում կա:

Ու էլի պոեզիա (trollface)

Ընթերցողին, որքան հասկացա, շատ դուր եկավ հայ ժամանակակից երկաթուղային գործի մասին գրառումս))) ուրեմն մի փոքր կիսվեմ նրա առավել խայտառակ ներկայացուցիչներով: Ու մի փոքր էլ ոլորտի հետ կապված դառնությամբ:

Բոլորս էլ, կարծում եմ, ինչ-որ տարիքում ինչ-որ ստեղծագործական փորձեր արել ենք, ու տվյալ պահին շատերին իրենց արարածը թվացել է բավականին հանճարեղ: Մեղա, մեղա, ես էլ զերծ չեմ եղել այդ մեղքից:

Սա բավականին լավ առիթ է սեփական հիացմունքին առողջ սկեպտիցիզմի բաժնով վերաբերվելու համար: Ավաղ, դա հասկանում են քչերը:

Հայ ժամանակակից պոեզիայի տենդենցներից

Տերմիններն արդեն որոշ ժամանակ է, ինչ շրջանառության մեջ եմ մտցրել, բայց թող գրավոր տեսքով էլ լինի:) Այսպիսով, ինչ տենդենցներ կամ ուղղություններ կան հայ ժամանակակից (պսևդո)պոեզիայի մեջ (խիստ խայտառակները չհաշված):

Անտաշյանականություն

Պսևդոհիպերմոդեռնիզմ: Դասական օրինակ.

Գեղեցիկ ոմն աղջիկ

Վարդի փունջն իր նրբագեղ ձեռքերում

Բորդյուրի* վրա սոթ տվեց

Ու ընկավ:

* Բորդյուր՝ մայթի եզրի սալաքարերի շարքը

Չախչախյանականություն

Պսևդոինտելլեկտուալիզմ, պսևդոէսթետիկա և այլն: Դասական օրինակ.

Մերկ պոետ աղջիկները

Պոետիկ այս ձմռանը

Պոեզիայով լի այս արևելաճաճանչափայլողական քաղաքում

Ջհուդամասոնական դավադրությունից

Ու ջրի գների թանկացումից անտեղյակ

Սարսուռ էին կաթացնում թանաքի եզրերից...

Վիոլետականություն

Հիպերսեքսուալիզմ, վուլգարիզմ: Ա-լյա «ես կթաղեմ ձեր կարմիր խնձորները, ոչինչ, որ բանաստեղծությունս իր անլեզու խլվլիկը ձեր աչքը մտցնի»: Համարձակ բան է, բայց բանաստեղծական արժեք, ինչքան էլ վերջինս սուբյեկտիվ լինի, դժվար թե ունենա: Դասական օրինակ՝ կարդացեք Վիոլետ Գրիգորյանի «Տաղ անաւարտ ի վերայ կլիտորիսոյ» ստեղծագործությունը:

Այս ամենի շուրջ հետո ես դեռ կծավալվեմ: Ո՞ր մեկով եք տառապում դուք)))

* Տերմիններս, իհարկե, իրականում տերմիններ չեն՝ աբսուրդ են ու խելքից հեռու: Ինչպես հայ ժամանակակից պոեզիան:)))

Свиданий наших каждое мгновенье

Мы праздновали, как богоявленье,

Одни на целом свете. Ты была

Смелей и легче птичьего крыла,

По лестнице, как головокруженье,

Через ступень сбегала и вела

Сквозь влажную сирень в свои владенья

С той стороны зеркального стекла.

Когда настала ночь, была мне милость

Дарована, алтарные врата

Отворены, и в темноте светилась

И медленно клонилась нагота,

И, просыпаясь: "Будь благословенна!" -

Я говорил и знал, что дерзновенно

Мое благословенье: ты спала,

И тронуть веки синевой вселенной

К тебе сирень тянулась со стола,

И синевою тронутые веки

Спокойны были, и рука тепла.

А в хрустале пульсировали реки,

Дымились горы, брезжили моря,

И ты держала сферу на ладони

Хрустальную, и ты спала на троне,

И - боже правый! - ты была моя.

Ты пробудилась и преобразила

Вседневный человеческий словарь,

И речь по горло полнозвучной силой

Наполнилась, и слово ты раскрыло

Свой новый смысл и означало царь.

На свете все преобразилось, даже

Простые вещи - таз, кувшин,- когда

Стояла между нами, как на страже,

Слоистая и твердая вода.

Нас повело неведомо куда.

Пред нами расступались, как миражи,

Построенные чудом города,

Сама ложилась мята нам под ноги,

И птицам с нами было по дороге,

И рыбы подымались по реке,

И небо развернулось пред глазами...

Когда судьба по следу шла за нами,

Как сумасшедший с бритвою в руке.

Арсений Тарковский, 1962

Luís Vaz de Camões, «Mudam-se os tempos, mudam-se as vontades»

Սա՝ սփոյլեր «ինչ եմ անելու վաղը երեկոյան» թեմայով: Ոչ, «Тургор» չեմ խաղալու: Այո, Լուիշ դի Կամոյշ եմ կարդալու book-club-ի համար:

Ի միջի այլոց, պորտուգալերենս կաղում է, բայց եթե նայեք, ռուսերեն ու անգլերեն թարգմանությունները որոշ կետերում կտրուկ տարբերվում են: Եթե ինչ-որ մեկը կարողանար օգնել բառացի թարգմանություն իրականացնել, շատ շնորհակալ կլինեի:
Ստորև բերում եմ բանաստեղծության ինչպես պորտուգալերեն բնօրինակն, այնպես էլ երկու վերոհիշյալ թարգմանությունները:

Robert Burns, "Tam O' Shanter"

«Բրանդ»/«Մանֆրեդ»

Հենրիկ Իբսենի «Բրանդն» էի կարդում: Դե, կրոնական-փիլիսոփայական թեմաներն ու «What you are, be fully, not in parts and pieces»-ը քննարկելը տրիվիալ կլիներ, բայց մի հատված կար, որ մարմնովս դող անց կացրեց:

Դրաման չկարդացածներին ներկայացնեմ իրավիճակը. Բրանդի երեխան՝ Ուլֆը, մահանում է, կինն՝ Ագնեսը, երեխայի հագուստից է կարոտն առնում:

Մի օր մուրացկան կին է գալիս ու հագուստ է խնդրում իր երեխայի համար: Բրանդը համոզում է Ագնեսին Ուլֆի շորերը տալ մուրացկանին:

Роберт Деверо, «Меняй Себя» («Change Thy Mind»)

Меняй себя - она менялась,

Чтоб сны играть тобой не стали.

Не странной будет ложь твоя,

Ее неправды их прощали.

Свободен ты - любовь мертва.

Она живет - не для тебя.

Был сладок миг ее любви,

Смотри же, как тебя сдержала.

И показное лишь для лжи -

Мечты пустые обманула.

Теперь ты видишь - и поздно очень,

Правда-любовь ненавистна для женщин.

Забудь любовь с ее уходом,

Она ушла - ушла к другому.

Познав единожды обман -

Оставь любовь, мы с ней знакомы.

Прощайся с ней - она неправда,

Ты верил - лучшая, когда-то.

Прощай, любовь! Дороже ты

Мне жизни той, что сохранила.

И испарились радости...

Другому, что твоим ведь было.

О, как же льется смерть моя -

Ее удар сгубил меня.

Умри, но дай же перед смертью

Понять ей, что она теряет!

Она, в ком все мои надежды -

Она берет и забывает.

Она менялась - но всегда,

Свободен ты - любовь мертва.

Թարգմանությունը՝ Բ. Պողոսյանի

Հոկկու և Հայկու. բանաստեղծական չափի կոնցեպցիան

Եթե կարծում եք, թե հայկուն ցանկացած եռատող բանաստեղծություն է, որը կտրուկ ավարտ է ունենում, ապա չարաչար սխալվում եք: Ավելին. ճապոներենով հայկուներն ընդհանրապես մի ուղղահայաց տողով են գրվում, պարզապես իրենց մեջ երեք արտահայտություն են պարունակում, որոնք թարգմանիչը պատկերում է երեք տողի տեսքով:

Հոկկու (発句) և հայկու (俳句). ինչու՞մ է կայանում տարբերությունը: Իրականում հայկուն հոկկուի նոր անվանումն է, որը տասնիններորդ դարում ներմուծել է Մեյձի ժամանակաշրջանի պոետ, քննադատ ու տեսաբան Մասաոկա Սիկին (իրական անունը՝ Մասաոկա Ցունենորի):

Եթե դեմ չեք, մի փոքր բանաստեղծական տեսություն բացատրեմ ձեզ: Նամանավանդ որ այս բնագավառում ինձ հայտնի ոչ մի հայալեզու գրականություն գոյություն չունի: Հոկկուն ունի առանձնահատուկ չափ, որը հասկանալու համար պետք է նախ հասկանալ անտիկ բանաստեղծության մի հասկացություն, որն անվանում են մորա (լատ. mora, ժամանակի հատված, ժամանակ, հայտնի է նաև որպես հին հունարեն χρόνος πρῶτος, լատիներեն tempus primum՝ նախնական ժամանակ): Մեկ մորան այն ժամանակն է, որը պետք է արտասանողին մեկ կարճ վանկ արտասանելու համար: Արտասանեք «կարճ» բառը: Ժամանակահատվածը, որը պահանջվեց, մեկ մորա է: Համարվում է, որ երկար վանկի տևողությունը հավասար է երկու մորայի:

Անվերնագիր

Բայանդուր Պողոսյան
Скажи мне, мой друг и любовник Вороный,

Зачем в эти черные ночи

Снова кинжалом скользят ее мысли,

И снова она кровоточит

Раз в месяц? Лишь память осталась о ней,

Кровавая память, тяжелая ноша.

Подняться на Крест, чтобы под крестом

Меня погребенным не знали?

И чтобы Розой всцвела на Кресте

Любовь, подчиненная Воле?

Свободен ли Я? И кто же я есть,

Если я в ней, а она лишь во мне?

Она лишь во мне расцвела этой ночью,

Лишь память и прах сохранились опять.

Я двигался в ней, но тот Я - это память,

И память грозится вновь ввергнуть меня

В ту бездну фиалок и формальдегида.

"Как мы прекрасны", мой друг и любовник,

Я в ней до конца, и конец уже близок,

Болезненно, медленно, кровью крещенный,

И роза раскроется мне

Чтобы все поглотить,

Даже память и волю,

Лишь гирльянда попляшет

Цветов-черепов.

2009, Երևան

"Песнь о Короле"

Բայանդուր Պողոսյան

Плачущей ивы ветки пели,

Коня седлал ты летним днем,

И обещал мне возвратиться,

Как только станешь королем.

И солнца свет коня сквозь гриву,

И лязг мечей, и камня стон,

Но скальда руны ляжут мрачно -

Не быть при жизни нам вдвоем.

Крушит твой меч врага упрямо,

Не устоять им пред тобой -

Но кровоточат твои раны,

Закончился последний бой.

И бледный конь принес нам тело,

Без духа - храброго в бою,

Любимый мой - вуалью скорби

Закрыла я судьбу свою.

Плачущей ивы ветки пели,

Они о боли пели лишь,

И хоть в Валгалле ты, любимый,

Тоску и голос мой услышь.

И утонула я в печали

Однажды днем, осенним днем,

В могиле рядом схоронили

И мы вдвоем, опять вдвоем.

2009, Երևան

Ева

Գրավյուրաները «Philosophia reformata, Johann Mylius, Frankfurt, 1622», «Les Rudiments de la Philosophie, Nicolas de Losques, Paris, 1665» ու «Basilius Valentinus, Azoth, Paris, 1659» գրքերից են, գրիչով արված թեմատիկ նկարները՝ սեփական աշխատանք:

Բանաստեղծական ցիկլ

2007, ԿԱՊԱՆ - 2008, ԵՐԵՎԱՆ

Անվերնագիր

Բայանդուր Պողոսյան

(You) I want to love, I want to dream,

I want to find myself again,

(Me) Just close your eyes and give your hand,

There’s nothing left to understand.

(You) My childhood’s memories unfold

And fill my god-forsaken world,

(Me) Just break my heart for one last time,

My inner Venus be undone.

(You) And when my heart can bear no ice,

How can I leave your paradise?

(Me) There is no turning back my love,

From the path we’re walking now.

(You) If all the pleasure turns to pain,

We gave our promises in vain.

(Me) If all your promises were lies,

Then both of us will have to die.

We knew that it was just a dream,

And it would end when darkness dimmed,

Now sleep my darling, close your eyes,

While all the life inside you dies.

We gave our lives for just one kiss,

And now lie in eternal peace,

Behold: the ocean’s left to dive,

And we will feel ourselves alive…

2007, Կապան

Чернь

Գրավյուրաները «Philosophia reformata, Johann Mylius, Frankfurt, 1622», «Les Rudiments de la Philosophie, Nicolas de Losques, Paris, 1665» ու «Basilius Valentinus, Azoth, Paris, 1659» գրքերից են, գրիչով արված թեմատիկ նկարները՝ սեփական աշխատանք:

Բանաստեղծական ցիկլ

2006-2007, ԿԱՊԱՆ

Breathing Underwater

Գրավյուրաները «Philosophia reformata, Johann Mylius, Frankfurt, 1622», «Les Rudiments de la Philosophie, Nicolas de Losques, Paris, 1665» ու «Basilius Valentinus, Azoth, Paris, 1659» գրքերից են, գրիչով արված թեմատիկ նկարները՝ սեփական աշխատանք:

Բանաստեղծական ցիկլ

2005-2006, ԿԱՊԱՆ

Не ее я люблю...

Բայանդուր Պողոսյան

Не ее я люблю,

И она не меня,

Но мы оба не знаем об этом.

Я ей тихо шепчу

Что она не моя,

Просто мы наигрались как дети.

Ветер нежно поет

Про холодную даль,

Я с рассветом как сон улетаю...

Мой беззвучный полет

Серебрится, и жаль,

Что опять я ее забываю.

2005, Երևան